Page 115 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

say mê cái gì thì đòi cái tuyệt đối, không phải như
tôi tuy mang tiếng là trí thức, nhưng chỉ dám vươn
lên cái mức độ, vừa phải.
4. Bây giờ bàn đến họa vá nhạc. Một nhà văn
Trung Quốc phải giỏi cả họa lẫn nhạc và họa với
nhạc làm thành nền tảng của văn hóa họ. Ta không
biết Khổng tử có học họa không, nhưng về nhạc rõ
ràng ông rất giỏi, rất say mê. Tôi không có kiến
thức về nhạc để bàn chuyện này, nhưng có một điều
chắc chắn là tối đại đa số các nhà Nho Việt Nam
đều điếc về nhạc, không có khái niệm gì về vai trò
của nhạc trong quan hệ với di dưỡng tinh thần. Còn
về họa cũng thế. Họa và nhạc đều là công việc tầm
thường của những người thợ thủ công hay nhạc công.
Đặc biệt, tôi không thấy trong các bảo táng một
bức họa Việt Nam nào theo Quốc họa Trung Quốc hết.
Họa Trung Quốc là gắn liền với thư pháp. Một
bức tranh không có thư pháp đẹp không thể gọi là
tranh, trái lại một bức thư pháp đẹp tự nó là tranh
và là tranh cao cấp. Trong các nhà của vương công,
vật tô điểm không phải lá tranh mà là chữ, thường
lá chữ thảo. Một bức chữ thảo của một danh bút
lá vô giá. Giữa hội họa vá thư pháp hết sức khó
phân biệt. Bức tranh Trung Quốc không treo lên
tường trong khung gỗ cứng như tranh thế giới. Người
ta cuộn nó lại như quyển sách. Và khi xem thì trải
ra xem dần dần như xem tranh. Người ta không
nói vẽ tranh mà nói "viết tranh" (tả họa), như Viếí
chữ” (tả tự). Các công cụ vẽ tranh chỉ là các công
cụ viết chữ, không hơn không kém: bút lông, mực

117