Page 123 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

văn hóa Hán ẩn nấp một sự bất lực. Trung Hoa
suốt trường kỳ lịch sử bao giờ củng cho mình là
nước văn hóa cao nhất thế giới. Lỗ Tấn phơi bày
cái tự cao tự đại này ở ngay anh chàng A Q. Thế
mả từ cuối Hán (219) cho đến Đường (618) thiên
hạ rơi vào một tình trạng phân liệt thời Tam quốc,
rồi thống nhất vào Tấn (265), sau đó là bị các dị
tộc xâm chiếm ở phía Bắc (420-586). Trí thức không
thể tìm thấy cách giải thích ở thực tế, để tự an ủi
mình, phải tìm ở vũ trụ và đi đến những cơ sở cho
nền nghệ thuật mới. Rồi cứ thế, hết Đường lại bị
ngoại tộc xâm chiếm (619-959) trên ba trám năm.
Cái phi lý trong thực tế bắt tư duy Trung Quốc đi
đến một cách lý giải mới, hoàn tất vào đời Tống.
Cho nên về cơ bản văn hóa Trung Quốc mà hiện
nay ta biết được khá chu đáo, đồng thời được Leys
khái niệm hóa thành công là một sản phẩm vào
thế kỉ thứ X. Cũng vì bất lực trong cuộc sống thực
tế mà người ta chuyển sang một thứ văn hóa trong
đó cái gì cũng phép tắc khủng khiếp, mang tính ma
thuật. Tại sao người ta không dám phá vỡ cái cũ?
Vì có ngục văn tự. Ai nói khác là chết. Việt Nam
có một lịch sử khác, trí thức của nó làm sao có thể
học cái văn hóa ấy được, mà học nó để làm gì?
9.3. Tôi có nói đến tính cực đoan của văn hóa
này. Tức là khi nói đến tinh thần thì nó quá mức
tinh thần, nhưng khi nói đến vật chất thì nó lại
cực kỳ vật chất. Cho nên mới có "Kim Bình Mai",
"Nhục bồ đoàn" lá tác phẩm nhục thể bậc nhất, có
"Quan Trường hiện hình kí", "Hồng lâu mộng" lá

125