Page 127 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

phải làm cho chính mình. Con không thể nhờ cha,
chồng không thể nhờ vợ. Nhưng trước hết phải có
người chỉ cho anh ta thấy kho vàng đã. Do đó, phải
có một chính trị sáng suốt của anh ta, cho anh ta
và vì anh ta, và xây dựng những tổ chức để củng
nhau đào bới.

Tôi trình bày dưới đây những sở nghiệm mà
mọi ngưòi đều biết. Tôi không có hiểu biết gì đặc
biệt, nhưng vì trong năm mươi năm qua, cuộc đời
một người cũng như hoán cảnh đất nước có nhiều
thay đổi khá đột ngột cho nên vô hình trung, tôi
phải tự giải thích nguyên nhân. Khi tự giải thích
không được, tôi tìm sách xưa, sách thế giới. Càng
tìm hiểu, tôi càng ngạc nhiên vì thấy những chuyện
mà tôi cho là bình thường lại khá hiếm có ở các tộc
người khác và dần dần hiểu được đôi chút.

Khi Bác và Đảng chủ trương kháng chiến toàn
dân, tôi thấy chủ trương "Kháng chiến trường kỳ
và gian khổ" được mọi người vâng theo như một
điều dĩ nhiên. Cuộc kháng chiến dù là năm năm,
mười năm, hai mươi năm hay lâu hơn nữa, vẫn được
nhân dân theo đến cùng. Đây rất khác quan niệm
mà trong lịch sử thế giới tôi đã được biết. Tôi lên
Việt Bắc, háng chục vạn ngưdi lên nơi núi non, trong
tay không có gì hết. Điều tôi ngạc nhiên là không
một người nào chết đói. Đứng trước khó khăn, không
ai oán trách Đảng vì phải rời nhá, rời của cải, chạy
vào nơi rừng thiêng nước độc. Sau vái hôm, tôi thấy
người ta bắt tay vào lao động, phát nương, làm ruộng,
mà đây là những con người chưa hề quen với nương

129