Page 386 - AllbertEstens

Vào thời kỳ đó, các công trình vể nhiệt động học vế cơ bản

đều nghiên cứu các hiện tượng cân bằng. Một hệ tiến hóa, theo

người ta nói, là tiến hóa về cân bằng. Như vậy, một tách cà phê

nóng đặt trên bàn sẽ chỉ là đốỉ tượng nghiên cứu chấp nhận

được của vật lý học vào lúc mà nó đã đạt tối một điểm cân bằng,

cụ thể là nhiệt độ môi trường xung quanh. Người ta nói rằng

nhiệt động học chỉ được chú ý khi nó nghiên cứu các hiện tượng

ỏ điểm cân bằng của chúng, ngoài ra chỉ là sự dài dòng. Nhưng

cân bằng thì không phải là mũi tên của thời gian.

Thầy De Donder của tôi nghĩ ngược lại: Sự tiến hóa của

một hệ mối thật là quan trọng. Ông đã phát triển một phương

pháp cho phép ở xa điều kiện cân bằng một chút và xét cân

bằng như một trường hợp riêng của không cân bằng. Sau đó tôi

muốn đẩy xa hơn nữa các công trình của ông về ứng dụng nhiệt

động học cho các hiện tượng không cân bằng.

Đó là một cách tiếp cận rất mới và cũng có tính chiến đấu

rất cao, vì nó không tương ứng vối cách nhìn quen thuộc.

Hỏi: Đối vói đại đa số chúng ta, rỏ ràng là thời gian có

một vai trò trong tự nhiên, trong sự tiến hóa của các hệ. Tại sao

cách tiếp cận này lại bị gièm pha ?

P.: Đó là vì lý tưởng của khoa học là đạt tới cái chắc chắn,

và sự chắn chắn thì được biểu thị bằng các định luật tất định và

• • • W • • •
thuận nghịch trong thòi gian, thí dụ như định luật Newton. Quả

thật Newton đã đưa ra cách phát biểu toán học đầu tiên của

một ý tưởng mà tôi biết rất rõ là bắt nguồn từ Descartes. Trong

một thế giới bị tàn phá vì các cuộc chiến tranh tôn giáo, trong

một thê giối đau khổ, Descartes đã mơ tưởng đến những điểu

chắc chắn được mọi người chấp nhận, Cơ đốc giáo, Tin lành hay

bất kỳ tôn giáo nào khác. Lý tưởng đó về sự chắc chắn cũng có

trong hai cuộc cách mạng lớn của thê kỷ XX, lý thuyết tương đối

và cơ học lượng tử.

384