Page 336 - AllbertEstens

quả của Kramers là hoàn toàn đúng, vì hiệu ứng Stark bình

phương có thể xem như một trường hợp giới hạn của sự tản xạ

ánh sáng với bước sóng rất lớn. Nhưng vi ta biết trước là tính

toán về sự tán xạ trên một nguyên tử hyđro bằng các phương

pháp của vật lý cổ điển phải dẫn đến kết quả sai - hiệu ứng cộng

hưởng đặc trứng sẽ xảy ra với tần số quỹ đạo của electron - cho

nên tính toán của Kramers khó có thể được chờ đợi là cho kết

quả đúng. Bohr trả lời là ở đây ta cần phải tính đến phản ứng

[phản tác dụng] của bức xạ đối với nguyên tử, nhưng hiển nhiên

ông rất bận tâm về ý kiến phản đối đó. Sau khi cuộc thảo luận

đã kết thúc, Bohr gặp tôi và đề nghị chúng tôi cùng đi dạo ở

Hainberg bên ngoài Göttingen. Dĩ nhiên là tôi rất thwh. Cuộc

thảo luận đã đưa chúng tôi đi đi lại lại trên những ngọn đồi có

rừng thưa vùng Hainberg là cuộc thảo luận sâu sắc đầu tiên về

'các vấn đề triết học và vật lý cơ bản của lý thuyết nguyên tử hiện

đại mà tôi có thể nhớ được, và nó chắc chắn đã có ảnh hưởng

quyết định đến con đường đi của tôi sau này. Lần đầu tiên tôi

biết được rằng quan điểm của Bohr về lý thuyết của ông là một

sự hoài nghi còn cao hơn rất nhiều so với nhiều nhà vật lý khác -

thí dụ như Sommerfeld - lúc bấy giờ, và sự nhận thức của ông về

cấu trúc của lý thuyết không phải là kết quả của một sự phán

tích toán học các giả thiết cơ sở, mà chính là một sự quan tâm

mạnh mẽ đến các hiện tượng thực tế, đến mức có thể là ông đã

cảm nhận được mối quan hệ một cách trực giác hơn là suy ra

chúng một cách hình thức.

Như vậy tôi đã hiểu: Kiến thức về tự nhiên đạt được trước
• I / • I •
hết là theo cách đó, và chỉ ở bước tiếp theo ta mới có thể thành

công cô định kiến thức của mình dưới dạng toán học và đặt nó

trước sự phân tích hoàn toàn duy lý. Bohr trước hết là nhà triết

học, không phải nhà vật lý, nhưng ông hiểu rằng triết học tự

nhiên ngày nay và trong thời đại chúng ta chỉ có trọng lượng

334