Page 169 - AllbertEstens

không thể có một sự tách biệt rõ rệt giữa diễn biến của các vật

thể nguyên tử và tương tác vối các dụng cụ đo dùng để xác định

điều kiện trong đó các hiện tượng xuất hiện. Thật vậy, tính

riêng lẻ của các hiệu ứng lượng tử điển hình có biểu hiện riêng

của nó trong hoàn cảnh mà bất kỳ một ý đổ nào phân chia các

hiện tượng củng sẽ đòi hỏi một sự thay đổi trong cách bố trí thí

nghiệm, cách bố trí này đưa ra những khả năng mới về tương

tác giữa các vật thể và các dụng cụ đo mà về nguyên tắc là

không thê kiểm soát được. Do đóy chứng cớ thu được trong các

điếu kiện thực nghiệm khác nhau sẽ không thể hiểu được trong

khuôn khổ một bức tranh đơn nhấty mà cần được xem như bổ

« * m

sung theo nghĩa chỉ có toàn bộ các hiện tượng mới cung cấp hết

thông tin có thể có về các vật thể!

Trong các hoàn cảnh đó, ta gặp một yếu tố mơ hồ cơ bản

khi gán các thuộc tính vật lý quy ước cho các vật thể nguyên tử,

như có thể thấy rô ngay trong song đề về các tính chất hạt và

sóng của các electron và photon, ở đó chúng ta đứng trước những

bức tranh tương phản, mỗi bức tranh chỉ một khía cạnh cơ bản

của chứng cớ thực nghiệm. Một thí dụ minh họa về sự loại bỏ

các nghịch lý bề ngoài bằng cách xem xét các điều kiện thực

nghiệm ở đó các hiện tượng bổ sung xuất hiện là hiệu ứng

Compton, sự mô tả nhất quán hiệu ứng này lúc đầu đã đặt

chúng ta trước những khó khăn gay gắt biết bao. Như vậy, bất

kỳ sự bô trí nào thích hợp vói việc nghiên cứu sự trao đôi năng

lượng và xung lượng giữa electron và photon củng phải bao gồm

một phạm vi trong sự mô tả tương tác theo không - thời gian đủ

để xác định sô' sóng và tần sô có mặt trong hệ thức (ỉ) [E = h v v à

p - hơ]. Ngược lại, bất kỳ ý định nào xác định vị trí của va

chạm giữa photon và electron ĩĩiột cách chính xác hơn, do tương

tác không thể tránh khỏi với các thước đo và đồng hồ cô'định xác

định hệ quy chiếu không - thời gian, cũng sẽ loại trừ mọi sự xem

xét chặt chẽ hơn về cản bằng xung lượng và năng lượng.

167