Page 284 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu

tham gia các phong trào yêu nước chông thực dân Pháp gặp thất
bại, ông vào chùa tu hành để chò thời mưu việc lớn. Năm 1895,
ông vê tu ở chùa Ngọc Long Động (nay thuộc xã Phụng Châu,
huyện Chương Mỹ, Hà Nội). Tại đây, óng lập Hội Thượng chí, tập
hợp đông đảo những người yêu nước chống thực dân Pháp, trong
đó có nhiều người Hà Nội tham gia như Nguyễn Hạnh, Hoa Văn
Trứ ở Cổ Nhuế; Nguyễn Văn Khuyến ở làng Chèm; Đinh Công
Bạch ở Thọ Xương,
Ngày 1 tháng 12 năm 1898, những người lãnh đạo nghĩa quân
họp tại nhà Tú Thuật (tức Nguyễn Hạnh) ỏ cổ Nhuê vạch kê
hoạch tiến đánh Hà Nội, Sơn Tây. Tại Hà Nội, nghĩa quân chia
thành từng đạo, tập kết ở vùng ngoại ô, khi có lệnh sẽ tiến vào
thành phô’ theo các hưóng: một đạo theo đường từ Thường Tín lên,
một đạo theo đường cầu Đơ (Hà Đông) tiến vào, một đạo tiến theo
đường Cầu Giấy. Một bộ phận khác của nghĩa quân phục sẵn trong
thành phố để đánh chiếm Nhà đèn. Nghĩa quân còn vận động một
sô' binh lính người Việt trong quân đội Pháp, các tầng lóp nhân
dân yêu nước trong nội thành cùng nổi dậy phối hđp.
Từ tối 5 tháng 12, lợi dụng hội chợ, nhân dân đi lại đông đúc,
nghĩa quân tập trung được ở tất cả các điểm đã định chỉ chờ hiệu
lệnh đèn tất là tiến công. Nhưng do kế hoạch bị lộ, Pháp thiết
quân luật và tăng cường phòng bị. Bộ phận phá nhà máy đèn
không hành động được, nghĩa quân tại các điểm tập trung phải rút
lui. Kê hoạch không thực hiện được. Nhưng ngay trong đêm đó có
một đội quân đã nổ súng tiến công đồn Ngọc Hà. Quân Pháp điên
cuồng lùng bắt những người tham gia, hàng trăm người dân Hà
Nội bị chúng bắt, giết, tù đày. Sự kiện này gây ảnh hưởng lớn đến
quân Pháp trong thời kỳ này.
Hoa Văn Trứ
Hoa Văn Trứ là một trong những thủ lĩnh nghĩa quân trong
cuộc khởi nghĩa Hà Nội năm 1898 do Vương Quốc Chính chủ
xưóng. Ông quê ở cổ Nhuế, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức (nay là

286