Page 87 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

Đấy lần đầu tiên nó được vào bệ kiến vua xứ Đàng Ngoài
như thế; nó có qua lại xứ ấy nhiều bận và mỗi bận nó đều
được biệt đãi thêm: nó được lòng đức vua và các đình thần,
nhất là vì nó thích đánh bạc với các ngài; tính lại liều, có

một lẳn nó thua hơn hai vạn écus^'\ Nhưng đức vua vốn tính
quảng đại, không muốn nó thiệt và có đền bù cho nó nhiều.

Nó đã ở lâu năm tại xứ Đàng Ngoài, được ra vào chốn
triều trung, lại quen nghề buôn bán trong nước, cái gì nó cũng
tò mò, nên tôi đã tra cứu tập ký ức của nó để viết cuốn du ký
này. Nhưng tôi có thể nói rằng tôi cũng có dùng những điểu
tự tôi ghi chép, tôi đã tiếp chuyện nhiều người Đàng Ngoài
sang buôn bán bên Batavia và Bantam và đã khoản đãi họ để

biết thêm nhiều phong tục, nghi lễ của họ. Họ cũng ước ao tôi
đem phong tục và nghi lễ nước ta nói cho họ nghe, họ thích
lắm. Bên họ cũng như bên ta, muốn vào hàng quý phái phải
có chiến công rực rỡ, phải có tài điều đình ngoại giao hoặc đã
làm được một việc gì to tát, ích quốc lợi dân, và học hành giỏi
giang có thể giữ được những chức cao trong ngạch tư pháp,

hành chính và trong hội đổng cơ mật của vua.

Thổ sản xứ Đàng Ngoài

Xứ này không có lúa mì, không có nho, nhưng có rất
nhiều lúa là thực phẩm của các dân xứ này và một phần lớn
Ấn Độ và Nam Dương; gạo còn dùng để nấu nước uống và
rượu mạnh.

Có nhiều cây và quả ngon, bên ta không có: như dừa lớn

nhất châu Á, quả to như đầu người, vỏ cứng, cùi trắng như
tuyết, bùi như hạnh nhân, mỗi quả đựng ước chừng được hai

(1) Đ ơn vị tiên tệ của Pháp.

88