Page 76 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

vải, nhưng bằng vỏ và lá cây bọn dân quê nghèo vẫn thường
dùng. Bọn thái giám và các võ quan cao thấp của chúa được
đi gần nhà táng phủ trên áo quan và có người khiêng cho đến
lúc hạ huyệt. Các quan và các thân vương khác đi liền trước

“đòn” (brancard). Thế tử và các vương đệ đi sau “đòn” vẫn
mặc thứ quần áo tôi đã tả trên kia, đi chân đất, đầu đeo tóc
giả và cắm râu giả, màu trắng, tay chống gậy, đi lom khom
như các cụ già cao niên, yếu ớt khổ sở và không có người

nương tựa, hình như để tỏ rằng tiên chúa mất đi tức là họ
mất hết cả hy vọng và họ không nhờ cậy được vào ai nữa. Số
những đàn ông các quan, người nhà của chúa, đi đưa đám
không dưới một nghìn; các công chúa, các phu nhân trong
vương phủ, vào số tám chín trăm người, trùm thứ mạng và
mặc thứ áo tôi đã nói ở trên, đi theo liền sau đấy. Cuối cùng

là bốn nghìn thân binh mang khí giới. Ra đến bờ sông thì
mọi người đứng lại nghỉ cho hết mệt.

Thuyền rổng của chúa đã bỏ neo sẵn và được trần thiết
long trọng hơn mọi ngày; áo quan mang xuống thuyền thì
một loạt súng thẩn công và súng trường bắn. Mui thuyền lợp
bằng vải dệt bằng vàng, sàn thuyền phủ thảm Ba Tư đắt tiền

và quý giá; bọn phu thuyền mặc những thứ hàng dị kỳ và
lộng lẫy. Hai chiếc thuyền khác, từ mũi đến lái, thếp vàng cả
bên trong lẫn bên ngoài ghé sát vào bờ để chở chiếc thứ nhất
cảnh thành thị đắp nổi; chiếc thứ hai, cái nhà táng.

Sửa soạn xong thì có hiệu cho thuyền nhổ neo; ai có phận
sự trên thuyền đểu lên chỗ mình làm và cầm lẫy mái chèo

bơi; bắt đầu bơi từ từ và đúng dịp để cho thế tử và các vương
đệ được tròn lòng hiếu thảo với tiên vương. Đợi cho thuyền
đi đến chỗ khuỷu sông khuất đi, thế tử và các vương đệ mới
trở vể phủ. Thế tử cùng em ngài lúc trước đã phải giẫm chân

xuống nước và xuống bùn rất lâu khi đó buồn rầu lặng lẽ trở

77