Page 79 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

đi được và tưởng rằng không có gì đẹp đáng xem hơn. Muốn
từ các xóm ngoài này vào thành chính đã có ba cửa to; thành

có chừng dưới bốn trăm nhà bằng gỗ, có cái sơn màu, có cái
thếp vàng, xếp rất cân xứng và khéo léo (proportion et grâce)
làm ta tưởng giá đem sang Âu châu thì quy mô và kiến trúc
này còn được quý chuộng hơn, vì dân bên này không hiểu
thế nào là cân đối. Nhà không làm liên tiếp nhau, nhưng
cách nhau; (ở khu giữa) các nhà đối diện nhau và cách đều

nhau để chừa ra ở giữa một khu trống làm con đường chính
cuối đường, cung thành hiện ra thành một cảnh làm người
ta say mê ít khi được thấy. Những nhà khác dựng lên khắp
chỗ bao bọc lấy nhiều con đường ngoằn ngoèo và dùng làm
những khu phụ thuộc của cung thành. Bên trong, mỗi nhà
đều căng toàn lụa nguyên tấm hoặc lụa có điểm hoa vàng.
Gian nào cũng có hành lang chạy chung quanh, và hành lang
có bao lơn bằng đổng, giống những đồng tiền lưu hành trong
xứ và giống những đồng tiền demi bajoques bên Ý Đại Lợi

ta. Nhà của trưởng tử tên*‘^ là Tho còn sang hơn những nhà
này vì ngài muốn bao lơn không những chỉ có đồng nhưng ở
giữa còn đeo thêm nhiều vòng bạc và trên đẩu có đặt nhiều
hòn tròn bằng bạc; sự xa phí này, không những chỉ làm cho
nhà xán lạn và tráng lệ hơn lại còn tỏ ra rằng chủ nhân hào
phóng và nhân công tài khéo vì ông này, muốn cho nhà khỏi

gió mưa, còn dùng bạc lợp lên cả mái (nếu nhà không dựng
lên nhiều cột lớn thì không bao giờ chịu nổi một sức nặng
quá chừng thế được).

Người ta còn khen ngợi một tòa nhà nữa do một viên
thái giám dựng lên gần tòa nhà nói trên, trong có giăng gấm,
vóc mua bên Tàu thêu hoa và hình vàng, quý giá và dệt kỹ
người Đàng Ngoài chưa bao giờ được thấy, ở ngay lối vào
nhà nào cũng có những buồng ngăn hoặc gian dài bịt kín

(1) Iníant.

80