Page 72 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

tên là Antoine, cận thần của tiên đế và đứng vào hàng thứ hai
các triều thẩn, được tiên đế biệt đãi vì tài năng và đức tính;
viên thái giám này phẫn nộ đến nỗi dám cẩm xé tờ chiếu
trước mặt nhiều người. Nhiều viên cố vấn được cắt ra để xét
tội khi quân, một phần vì ghen ghét địa vị cao sang của viên
thái giám, một phần ghét viên ấy có đạo Gia tô, quyết nghị
xin chặt một tay viên thái giám. Thiếu quân muốn tha thứ;
ban rằng từ lúc tiên đế thăng hà, hình án này là hình án đấu
tiên, ngài không muốn trừng phạt một tín thẩn của tiên đế,
một đại thần lương đống của ngài; hơn nữa tiên đế khuyên

ngài trong mọi việc nên có độ lượng quảng đại, khoan hổng
hơn là nghiêm khắc. Nhưng các quan biết rõ ý vua nhất
định xin thi hành bản án và tâu rằng nếu bắt đầu dung túng
những kẻ khinh nhờn phép vua tức là một việc nguy hại đến
thanh danh của ngài khi dân chúng đã cảm mến ngài và tin
rằng ngài là một vị vua công bình chính trực nhất, hơn nữa
đem trừng phạt một vị đại thần, ngài càng làm vững chắc uy
danh. Sau cùng đức vua cũng không chịu nhận rằng tội ấy
đáng phạt, nhưng bảo các quan nể ngài, phạt rút nhẹ đi một
nửa. Viên thái giám tưởng chuyện đến lúc này có thể đút
lót các án quan, xin đưa cứ mỗi ngón tay là một trăm đồng
vàng. Nhưng các quan trót đã xin vua nghiêm phạt lại muốn

tỏ rằng mình không vị lợi, cứ y án; và Thái giám Antoine bị
chặt đứt nửa bàn tay...

Sát nhân phải giả tử. Không những phải thường mạng lại
còn phải nộp cho ngân khố số tiền thuế người chết phải đóng
từ năm hai mươi đến năm sáu mươi: tội nhân không có thì
họ hàng phải đóng thay; nếu hắn không có bà con, hoặc họ
hàng hắn cùng vô sở xuất thì làng mạc phải chịu. Cũng có khi
vua giao kẻ sát nhân cho gia đình người bị giết để cho bọn
này tự trả thù lấy bằng các thứ hình phạt cho hả cơn giận.
Cách đây không lầu đã có người muốn báo thù cho một thân
nhân bị chết đã chém bằng búa và băm kẻ sát nhân ra làm

73