Page 211 - Vũ Trụ Và Hoa Sen

vu T R Ụ V À H O A SEN

Phật giáo đều đại diện cho việc tìm kiếm chân lí, với các
tiêu chuẩn đích thực, chặt chẽ và logic, nên cách chúng
xem xét thực tại không thể dẫn tới một sự đối lập không
thể giải quyết, trái lại, sẽ là một sự hài hòa bổ trợ cho nhau.
Với tôi, khám phá sự hội tụ và phân kì của chúng trước hết
là một cuộc nghiên cứu sự gắn kết chặt chẽ về mặt trí tuệ:
nếu như hai hệ thống tư tưởng đúng đắn này định mô tả
cùng một thực tại, thì chúng nhất định sẽ phải gặp nhau
tại đâu đó; nếu như không tồn tại điểm hội tụ nào, thì một
trong hai hoặc cả hai đều sai lầm. Như nhà vật lí người Đức
VVerner Heisenberg đã viết: "Tôi coi rằng tham vọng vượt
qua những mâu thuẫn, bao gồm sự tổng hợp thâu tóm cả
sự hiểu biết lí tính lẫn trải nghiệm huyền bí về tính thống
nhất, là mythos, cuộc kiếm tìm, dù được thể hiện ra hay
không được thể hiện ra, của thời đại chúng ta".
Thông qua cuộc đối thoại của tôi với Matthieu Ricard,

phải nói rằng tôi càng thêm ngưỡng mộ cách mà Phật giáo
phân tích thế giới hiện tượng, một cách sâu sắc, độc đáo
và không giáo điều. Bất chấp cách thức nghiên cứu thực
tại rất khác biệt, Phật giáo, cũng như khoa học, đều dựa
trên cơ sở kinh nghiệm. Trong khoa học, chúng ta phải từ
bỏ hay thay đổi mọi quan điểm hay lí thuyết không phù
hợp với các dữ liệu thực nghiệm. Cũng vậy, Phật giáo cần
chấp nhận mọi sự thực, dù nó được phát hiện bởi khoa
học hay trực giác nhập định, ngay cả khi chúng trái ngược
với những giáo lí của nó. Đức Đạt Lai Lạt Ma đã từng nói
rằng, nếu khoa học chứng tỏ rằng Phật giáo sai lầm ở một

2 i 8