Page 72 - Việt Sử Kỷ Yếu

ĐẠO GIÁO - Đạo giáo do Lão Tử Lý Đam khai Scáng, có bộ Đạo
Đức kinh lưu truyền. Đòi sau có Văn Tử, Thi Tử, Trang Tử và Liệt
Tử truyền bả tôn chỉ. Ta thường gọi là đạo Lão, ngưồi theo đạo
này là đạo sĩ. Triết lý cao siêu ít có người am hiếu. Học thuyết
biến đổi, sau biến thành ra đạo thần tiên, phù thuỷ.
ĐẠO PHẬT - Tỵ tổ đạo Phật là Thích Ca Mâu Ni, sinh tại Ân
Độ, 5, 6 hay 10 thế kỷ tr. CN.
Đạo Phật được truyền bá sang xứ ta từ cuôl đòi Hán, thế kỷ
thứ H. Các cao táng sang ta là người Ân Độ và là người Hoa. Do có
sự truyền bá đạo Phật, chữ Nôm được đặt ra.
Đạo Phật thịnh hành trong nước ta suôt từ thời thuộc Ngô,
Tấn, Tuỳ, Đường đến các triều Đinh. Lê, Lý, Trần. Các cao tăng
học vấn cao rộng rất được tôn trọng.
Theo đạo Phật, con người bị trầm luân trong bê khô luân hồi,
làm thiện được hưởng phúc, làm ác hị tai hoạ, nhân nào quả ấy,
nếu kiếp này chưa đền bù đủ thì kiếp sau còn được hưởng hay
phái chịu. Người tu hành, dứt những nhân duyên trói buộc mình ở
thế gian này, thoát được ra khỏi vùng luân hồi, không sinh không
diệt, lên cõi Niết Bàn, thành Phật. Người thường làm được lắm
việc tôt mà kiếp này chưa đưỢc hưởng đủ phúc, kiếp sau được
chuyến sang thế giới tôt đẹp hơn. Kẻ làm ác kiếp này chưa đền đủ
tội, kiếp sau sẽ bị khốn khổ.
Sự TIẾN HOÁ CỦA NGƯỜI NƯỚC TA - Nước ta xUa nội thuộc
Trung Quôc lâu dài, người mình theo học vấn, tôn giáo và kỹ
thuật, chịu ảnh hưởng sâu rộng văn hoá Trung Quôc. Dù sao, ta
cũng phải thừa nhận rằng so với thòi trước, cũng có tiến bộ. Anh
hưởng vẫn còn tồn tại mãi sau khi thu hồi dộc lập.
Vị trí nước ta, phía đông là biên, các đảo quôc Lữ Tống, Chà Và,
Mã Lai chắng hơn gì ta ngoài hàng hái. Phía tây và nam thì Lào,
Champa, Chân Lạp thua kém ta, kê cá Xiêm La xa hơn. Chỉ phía bắc
có Trung Quôc rộng lớn mà trình dộ cao hơn ta về nhiều mặt nên ta
thường cho rằng cái gì của nước này thì cũng hay cũng tốt, chỉ mong
bắt chước sao theo cho được bằng người. Nhưng Trung Quôc đâu phải
đã hay, đã tổt. Văn minh rất sớm, nhưng từ thế kỷ II tr. CN thì giẫm
chân tại chỗ, gần như không có tiến triển gì. Thòi xa xUa, trong xã hội
nông nghiệp, người ta rất ít đi xa, nhất là đến các nơi quá xa xăm.
Giao dịch với các nước Tây Âu chỉ là mây trường hợp đặc biệt. Không
có việc các nước trên thê giới va chạm, tranh đua nhau đê sinh tồn.
Trung Quốc không biết đến các nước Tây Dương, thấy mình hơn người
72