Page 75 - Việt Sử Kỷ Yếu

Tam Kha, năm 945, cướp ngôi, xưng là Bình vương. Xương Ngập
sỢ hãi, chạy trôn vào nhà Phạm Lệnh Công ở Trà Hương (Nam
Sách, Hải Dương). Tam Kha lấy con thứ hai của Ngô Xương là
Ngô Văn làm con nuôi. Các vương tử thứ Nam Hưng, Càn Hưng
còn nhỏ. Tam Kha nhiều lần sai người đem quân đi bắt Xương
Ngập đều vô hiệu. Xương Ngập ẩn hình ở trong sơn động.
Sử gia Ngô Sĩ Liên bàn (đại ý): Tam Kha là kẻ gia thần, đuổi
con đích của vua đê cướp ngôi. Việc lấv Xương Văn làm con mình,
chang qua là chuyện giả cách. Phạm Lệnh Công dám ẩn dấu
Xương Ngập, muôn cho dòng dõi họ Ngô không tuyệt tự thực là
đáng trọng.
Dương Tam Kha làm việc thoán đoạt. Các thổ hào khắp nơi
đều không phục, mầm loạn đã manh nha.
Năm 950, Tam Kha sai Xương Văn và hai sứ Dương Cát Lợi
và Đỗ Cảnh Thạc đem quân đi đánh hai thôn Đường Nguyễn ở
Thái Bình (có lẽ là phủ Quốc Oai, Sơn Tây ngày nay). Đi đến Từ
Liêm, Xương Văn bảo hai tướng: Đức của tiên vương thấm khắp
lòng dân. Phàm chính lệnh ban ra, không ai không vui lòng tuân
theo. Không may mất đi, Bình vương làm việc bất nghĩa, cướp
ngôi của anh em ta, tội không gì to bằng. Nay sai bọn ta đi đánh
ấp không có tội. May mà thắng được thì hay. Nếu họ không phục
thì làm thế nào? Hai sứ đều nói: Xin tùy ý. Xương Văn bèn quay
lại đánh úp Bình vương, khôi phục cơ nghiệp tiên vương. Chúng
bắt được Tam Kha, muôn đem giết đi. Xương Văn nghĩ tình nghĩa,
không nỡ, chỉ giáng làm Trương Dương công, cấp cho thực ấp ở
vùng Thượng Phúc, Hà Đông, sử gia Lê Văn Hưu chê Ngô vương
không giết kẻ phản nghịch cướp ngôi là lầm.
Dương Tam Kha cướp ngôi cháu, trị nước 5 năm, công nghiệp
không có gì đáng kế. Do sự thoán đạt, lòng người đều không phục,
gây nên việc đất nước bị chia cắt. 12 sứ quân cát cứ mỗi người một
phương. Dân chúng cực khổ về chiến tranh giữa các nhà quân
phiệt đánh giết lẫn nhau để tranh giành ảnh hưởng. Tội Tam Kha
to lớn lắm. May sao, sau có Đinh Tiên Hoàng anh hùng, thông
nhất được giang sơn. Nếu không, nước ta lại rơi vào vòng Bắc
thuộc lần nữa.

HẬII NGÔ VƯƠN(Ì 950 - 965 huý XƯƠNG VĂN (? - 965)
Ngô Xương Văn nôi lại chính thông, khôi phục cơ nghiệp.
Năm 951 lên ngôi vua, xưng là Nam Tấn vương, sai sứ đi đón

75