Page 74 - Việt Sử Kỷ Yếu

THỜI Đ6I TỢ Chả

Thời đại nước ta tự chủ đáng phải kể từ nám 906 với Khúc
Thừa Dụ. Chi vì họ Khúc, họ Dương cầm quyền cai trị đất nước,
còn xưng là tiết độ sứ. chức quan của nhà Đường nên 32 năm tự
trị nàv coi là thời gian chuyên tiếp. Từ đồi Ngô mới kê là độc lập.

KỶ NHÀ NGÒ (939 - 965)

TIỀN NC.Ổ VƯƠNG 939 - 944 huý QUYỂN (898 - 944)
Năm 938, tiễu trừ kẻ phản nghịch Kiều Công Tiễn, phá tan
đại quân Nam Hán xâm lăng, Ngô Quyền đưỢc các hào trưởng các
nơi như họ Vũ ỏ' Mộ Trạch, họ Phạm ở Kim Thành, họ Trần ở cửa
lỉô Hải... theo phục, thấy bên Trung Quốc rôl loạn, mạnh ai xưng
vương xưng đế, bèn quyết tâm chấm dứt môi lệ thuộc phương bắc,
qua năm sau, làm lễ đăng quang, tự xưng là vua (vương), tục hiệu
Tiền Ngô vương, đóng đô ở thành cố Loa, kinh đô cũ của An
Dương vương, nay thuộc huvện Đông Anh, Phúc Yên. Ngô vương
đặt quan chức chế triều nghi, định phục sắc, chỉnh đô"n mọi việc
chính trị trong nước, chí muôh dựng nghiệp lâu dài.
Đáng tiếc, ông không trường thọ, chỉ làm vua được có 6 năm,
khuất năm 944, hương linh 47 tuổi.
Sử gia Lô Văn Hưu bàn: Tiền Ngô vương lấy quân mới họp của
đất Việt ta mà phá đưỢc mấy vạn quân của Lưu Hoằng Tháo, mở
lurdc, xung vương, làm cho người phương hắc không dám trở sang
nữa. Có thê bảo là một cơn giận mà yên được dân, mưu giỏi mà đánh
cũng giỏi vậy. Tuy chỉ xưng vương chưa lên ngôi hoàng đế và đổi niên
hiệu, mà chính thông của nước Việt ta ngõ hầu đã nốì lại được.
Sử gia Ngô Sĩ Liên bàn; Nhà Ngô nổi lên, không những là chi’
có công chiến thắng mà thôi. Việc đặt trám quan, chế định triều
nghi phẩm phục, có thế thay được quy mô đế vương. Thê mà ở ngôi
không đưỢc lâu, chưa thấy hiệu quả trị bình. Đáng tiếc thay!

DƯƠNÍỈ TAM KHA 945 - 950

Tiền Ngỗ vương trước lấy Dương thị, con gái Dương Đình
Nghệ, lập làm vương hậu. Trước khi khuất, vương uỷ thác con là
Ngô Xương Ngập cho Dương Tam Kha, etn Dương hậu. Nhưng

74