Page 377 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 377
QUÂN TRỊNH VÀO ĐÁNH LẤY ĐẤT PHÚ XUÂN - Sau khi quân
Trịnh Doanh tOcàn t h ắ n g Nguyễn Hữu cầu và Nguyễn Đình
Phương, nhất là t ừ khi Trịnh Sâm bình được Hoàng Công Chất
cùng Lê Duy Mật. thế quân họ Trịnh lên cao, lừng lẫy một thòi.
Trịnh Sâm thấy Đảng Trong Trương Phúc Loan chuyên quyền, tham
ác, quân dân đều oán ghét, lại có quân Tây Sơn nối dậy chiếm
Quảng Nam, Quảng Ngãi (sự việc này sẽ nói ở sau) thì trong tình
trạng khôn đôn nàv, thế chúa Nguyễn suv kém, không dứng vững
được lâu dài, bèn mưu tính sai quân đi đánh miền nam mong muôn
thông nhất giang sơn. Đại tướng Hoàng Ngũ Phúc dược lệnh đem
quân thuỷ hộ 3 vạn người, cùng với Hoàng Phùng C(í. Hoàng Đình
Thể, Hoàng Đình Rảo Vcào đất Bô" Chính đánh họ Nguyễn, giả tiếng
là vào hỏi tội Trương Phúc Loan giúp họ Nguvễn.
Tháng 10 âl năm 1774, quân Trịnh vượt sông Gianh, đánh
lấy luỹ Trấn Ninh, do có nội ứng nên lấy dược dễ dàng. dVịnh Sâm
được tin quyết kế đem dại hình vào tiếp ứng. Tháng chtỌp. quân
Ngũ Phúc tiến đóng ơ Hồ Xá, huyện Minh Tánh, (^uáng Trị,
truyền hịch nói quân bắc chỉ vào đánh Trương Phúc Loan mà thôi.
Các quan nhà Nguyễn bèn mưu hắt Trương Phúc Loan đem nộp.
Hoàng Ngũ Phúc lại tiến binh đến huyện Đăng Xương, sai
người đưa thư đến Phú Xuân nói tuy Phúc Loan đã trừ nhưng
quân Tây Sơn hcãy còn, xin đem binh vào hỏi tội để cùng tiễu giặc.
Chúa Nguyễn hiết là mẹo lừa đê lấy kinh thành, sai Tôn Thất
Tiệp cùng chương cơ Nguyễn Văn Chính đem quân thuỷ bộ ra án
ngữ ò sông Bái Đáp, nay là Phu Lộ ơ huyện Quáng Diển. Ngũ
Phúc sai Hoàng Đình Thê đem đại binh đi lên đường núi, rồi tiến
binh hai mặt đánh úp lại. Quân Nguyễn tan vỡ bổ chạy Cíi. Quân
bắc tiến vào lấy thcành Phú Xuân. Chúa Nguyễn và các quan chạy
vào Quáng Nam. Trịnh Sâm ở Hà Trung dược tin đã hây được
thành Phú Xuân, sai người đem vàng bạc thương cho Ngũ Phúc và
các tướng sĩ. Lại phong Ngũ Phúc làm dại trấn phu đất Thuận
Hoá để lo việc dánh lấy đất Quảng Nam.
NHÀ NGUYỄN TÂY SƠN
TÂY SƠN DẤY BINH
Nửa cuô"i thê kỷ XVIII, chính quyền Đàng Trong thổi nát.
Dân chúng cực khô dưới ách thông trị của chúa, quan hoang chơi,
xa xí, tham bạo, nhíít là từ năm 1765, Trương Phúc Loan làm quốíc
377
