Page 347 - Việt Sử Kỷ Yếu

không theo hiệu lệnh, liên lạc với Trịnh Kiếm, năm 1552 hội quân
với quân Trịnh đánh ra bắc. Năm 1578, con Văn Mật là Nhân
quận công Vũ Công Kỳ đánh hại tướng Mạc Ngọc Liễn. Con Kỳ là
Vũ Đức Cung sau được phong là Hoa quận công giữ đất Tuyên
Quang nhưng rồi ra xưng vương phan hội họ Trịnh, truyền đên
con Vũ Công Huệ. Sau Vũ Công Đức, Vũ Công Tuấn nỗi nghiệp.
Vũ Công Tuấn đã được triều đình phong là Khoan quận công,
nhưng rồi lại làm phíín, muốn ly khai lập quôc gia riêng biệt, cấu
kết với Mạc Kính Vũ ở Cao Bằng, sang Vân Nam nhò quan nhà
Thanh giúp đỡ. Thô ty Nùng Tiên Lai tụ tập người Xạ Phang và
người Nùng theo Công Tuấn sang bên ta. Chúng cướp bóc vùng
Tuyên Quang và Hưng Hoá các năm 1685, 1686. Lợi dụng thòi cơ,
thố quan thời cơ, thô quan phủ Khai Hoả, Vân Nam xâm chiếm
các động Ngưu Dương, Hồ Diệp, Phổ Viên 7 xã thuộc ba châu Vị
Xuyên, Bảo Lạc, Thuỷ Vĩ, đặt tuần ty, thu thuê buôn. Các quan ta
đòi hiệu chính về biên giới, lại hiếu dụ dân các động quay về với
ta. Nhưng quan nhà Thanh không chịu rút lui và trả đất'*’.
Biên giới bị quấy rôi. triều đình cử Nguyễn Công Triều đôc
xuất quan quân đi đánh. Đô đốic Trịnh Cấp (Trịnh Công Thuyên)
năm 1686 đánh phá được bọn giặc Nùng. Nám 1689, Nguyễn Công
Triều kêt hiêu với Lý Thê Bình ỏ huyện Mông tự, thanh tra các
địa phận biên giới ước hẹn với tướng giữ đồn Nông Khê La Vàn
Cương, hội quân nơi biên cảnh, bắt được Vũ Công Tuấn. Dư đảng
giặc tan rã.
Sau bên ta nhiều lần giao dịch với Thanh Triều đòi lại đất 7
xã hị mất. nhưng vua quan nhà Thanh vẫn không chịu trả.
Hành vi của Vũ Công Tuấn mưu sự tranh bá đồ vương, khiến
nước ta mất đất ba động 7 xã ở biên thuỳ, rõ ràng là của một tên giặc,
tàn dân hại nước, không phải là “khỏi nghĩa” như có sử gia đã lầm.
CÁC ĐÁM N ổl DẬY KHÁC - Cuối thế kỷ XVIĨ, còn có các cuộc
nổi dậy của ngưòi huyện Thanh Lâm, tên là Trác, năm 1681, xUng
là Bắc vương, đánh phá các nhà giàu. Trấn thủ Hái Dương Đào
Quang Thì (Tích Đặc) và đánh dẹp yên dư đảng.
Sang thế kỷ XVIll thì ha mươi năm đầu đỡ loạn, tuy dân cũng
hay bị đói. Năm 1712, có mấy cuộc bạo động (í vùng Hưng Hoá,

'Năm 1689 có sự kiện nlià Thanh Ira lại cho nước la 8 thôn ứ chân Tư l,ãng, vùng Lạng
Sơn, trước bị chiếm, sau nliiều vụ diều dinh. Nơi dây có thôn Na Oa dấi rộng người dông,
lơi ích khá lớn. Còn dât 1 dộng Ngưu Dưtrng. Hồ Diệp và Phơ Viên, nơi dây có mỏ thiếc
bên ta không dời lại dược, nay thuộc tinh Vân Nam.
347