Page 33 - Việt Sử Kỷ Yếu

Theo thiển ý, cột đồng dựng ở biên giới bộ (ỉiao Chỉ bấy giờ thì phái là
bắc Hợp Phô, (lất cũ Áu Việt nhà Thục, nay thuộc Quảng Đông Trung Quốc.

Chiếm đoạt xong đất xứ ta, Mã Viện chỉ định lại các quan lại
vua Hán cử sang làm những chức thái thú, huyện lệnh. Viện có
chia cắt lại các địa hạt huyện nhỏ hơn. Việc cai trị của nhà Hán
bấy giờ có mưu đồ Hán hoá dân tộc ta.
Về kinh tê, Viện có làm được vài việc công ích, như đào ngòi
bắc máng dẫn nước vào ruộng. Viện lại có một số" binh sĩ khai
khẩn đất hoang, lập thành làng ấp, thành lập những nhóm người
Hán, gọi là Mã Lưu trên xứ ta.
Năm 44, Viện mới trở về Trung Quốc.

Hắc sử chép: Viện sang ta, thích ăn món ý dĩ, cho là ý dĩ trừ
được chướng khí. Khi về nước, mang theo về mấy xe ý dĩ. Có người
tâu với vụa Quang Vũ rằng Viện đưa về mấy xe vàng bạc châu báu.
Vua Hán ng('j oan lão tướng. Viện sang tạ vơ vét của cải dữ
quá lắm. Khó tin mấy xe ý dĩ đó toàn là ý dĩ cả.
Sau Mã Viện, năm 80 tuổi, còn đi đánh Ngũ Man Khê. ó
đấy, Viện đã đưcíc như lòi nguyện, da ngựa học thây nhưng không
vì tên đạn, mà vì bệnh sốt rét rừng, cùng véii một sô lớn quân đội
viễn chinh.

F»HỊJ LỤC VỂ KHỞI NGHĨA BÀ TRUNG
Quốc sử chép: Quân đội của hà Trưng là quân ô hỢp, có lẽ vì
thấy đã bị quân đội Mã Viện đánh thua. Điều này hoàn toàn sai
lầm, cần phải cải chính. Tô Định làm thái thú, dưới quyền ngoài
các quan văn, còn có các tướng giữ chức đô uý và đô uý thừa, chỉ
huy nhiều quân lính người Hán, mạnh mẽ. Đạo quân ô hỢp thì
làm sao đánh đuổi nổi họn này thua chạy được? Tất nhiên, quân
đội của hà phải hùng mạnh và phải có kỷ luật lắm mới thắng đưỢc
chúng. Lại có thê rằng Tô Định thua chạy về nước còn sông phóng
đại thêm lực lượng của bà đê nhẹ tội mình. Cho nên triều đình
Hán mới xôn xao, phải cử Mã Viện là đệ nhất danh tướng thời bấy
giò đi đánh, chứ không cử tướng tẩm thường nào khác. Mã Viện
trước khi ra đi, nói: “Làm trai phải lấy sự da ngựa nơi chiến
trường làm vinh”. Đây là lòi cương quyết. Nhưng phải là trước đó
đã e ngại. Nếu chỉ coi là cuộc hành quân tảo thanh thì cứ bình
tĩnh ra đi, can chi phải thôt ra lòi đanh thép. Chính Mã Viện khi

33