Page 26 - Việt Sử Kỷ Yếu

kẻ có tội bỏ trốn, người nghèo khổ trôn nỢ kéo đến kiếm ăn do
nghe được nói xứ ta giần. Lại có quan lại dân người họ hàng, thân
thích sang khai thác tại nơi có nhiều đất hoang. Qua một vài thế
hệ, nhất là ở trung châu bắc Việt, những người này Việt hoá.
Riêng tại Hợp Phố" (châu Khâm, châu Liêm, Quảng Đông ngày
nay), khách đông hơn chủ, do thổ dân dưới triều Ngô bị bắt đi mò
ngọc trai cực nhọc quá, sô" đông phải bỏ đi nơi khác, dân Việt còn ở
lại bị Hán hoá. Vì vậy, ta mất hẳn đất này cho Trung Quổc.
Cũng có những người Việt sang ử hắn bên Trung Quốc rồi Hán
hoá. Sô" người này không nhiều, gồm có cả đàn bà, con gái và trẻ con
bị đưa đi bán làm tỳ thiếp hav gia nô, thợ khéo bị dụ dỗ hay ép buộc
sang hành nghề, tù binh - tức những nghĩa quân chống đô"i bị thua
trận bị bắt hay quv hàng, bị đưa sang làm việc khổ sai, những người
quan Hán nghi ngờ chông đôi phải bắt đem đi xa để không còn hành
động được gì nữa. Lại cùng có người Việt được triều đình Trung Quốc
bổ dụng làm quan như Lý Tiến, Lý cầm triều Hán, anh em Khương
Công Phụ, Khương Công Phục đời Đường...

KỶ THUỘC ĐÒNG HÁN
Năm 25, Hán Quang Vũ phục quô"c, gọi là nhà Đông Hán,
củng cô" quyền lực tại các địa phương xa xôi.
Dưới các châu mục, đật công tào coi việc tuyến bổ quan lại,
binh tào coi việc binh lính, tòng sự giúp việc. Tại các quận có thêm
chức quận thừa giúp việc thái thú. Quận xa có thêm chức trưởng
sứ. Quang Vũ bãi chức đô uý và đô uý thừa, cho thái thú kiêm giữ,
chỉ khi có biến mới đặt lại chức ấy. Dưới thái thú có các tào duyên
sứ phụ trách, lại có thêm các chức diêm quan, thiết quan. (Chính
quyền đô hộ giữ độc quyền muối và đồ sắt).
Dưới cấp quận là cấp huyện. Dứng đầu huyện to là huyện lệnh,
huyện nhỏ là huyện trưởng, giúp việc có hai viên uý và một viên
thừa, cũng lập tào để làm việc, hàng năm thu thuế nộp lên quận.
Bộ máy quan lại tổ chức lại chặt chẽ và đông hơn trước. Ach
bóc lột tàn khốc.
Xưa việc trị nhậm các huyện đều do quý tộc bản xứ là các Lạc
hầu, Lạc tướng, có thể tập. Quang Vũ cải cách, dùng lốì bổ dụng.
Duy có nhiều quý tộc vẫn còn đưỢc dùng nhưng triều đình đặt quan
người Hán ở bên, nói là đê giúp việc, nhưng thực ra là đê giám sát.
Các huyện thòi hấy giò lớn lắm. Quận Giao Chỉ có 10 huyện,
Họp Phô" 6, Cửu Chân7, Nhật Nam 5.

26