Page 141 - Việt Sử Kỷ Yếu

có công nghiệp vĩ đại vậy. Tại đền thờ ở đồi Lim, Bắc Ninh có câu
đôi: Công đáo vu kim, bât đàn Trần gia nhị bách tản Luận định
thiên CÓ, kỷ tại Nam thiên đệ nhất lưu. (Công đức của ông để mãi
đến ngày nay, không chỉ có hẹp trong hai trăm năm nhà Trần.
Sau ngàn đòi, công luận đã định, ông đáng liệt vào bậc nhất dưới
tròi Nam).
Tuy nhiên. Thủ Độ đã phạm lầm lỗi đặt ra tục hương ẩm.
Nguyên làng xã ta xưa rất quan trọng, tựa như các buôn của
người Thượng ở miền Trung. Mỗi làng xã có những tục lệ riêng,
dân phái theo. Phép vua thua lệ làng. Nhà cầm quyền đáng phải
xoá bỏ giới hạn nhổ hẹp ấy đi thì Thủ Độ lại tăng lên, khiến mỗi
làng xã thành một triều đình nhỏ. Hương đảng tiểu triều đình.
Các quan viên trong xã có vị thứ trên dưới chặt chẽ. Người có được
chút địa vị cao trong cái tiêu triều đình thì thoả mãn, ít chịu ra
tranh đua ở cái triều đình rộng lớn nữa. Ay cũng là một cách lo
giữ vững ngôi vua. Không ngờ di hại lâu dài mãi. Chỉ vì muôn
được ăn trên ngồi trốc ở đình trong luỹ tre xanh mà nhiều người
phải khôn khổ đến khuynh gia bại sản; nhiều họ, nhiều phe đảng,
chỉ vì tranh giành nhau địa vị, sinh ra bất bình, thù hằn nhau
hàng năm, hàng đòi. Hủ tục kéo dài mãi cho đến thời gần đây. Ke
ra, dân mình chỉ hiết tòng cổ, không biết cải tiến phong tục, là sai
lầm, nhưng người đặt ra tục lệ không hay cũng đáng trách.

TRẦN THẢNH TÔN(Ỉ 1258 - 1278
huý HOẢNC, (1240- 1290)
Niên hiệu: Thiệu Long 1258 - 1272,
Bảo Phù 1273 1278.

Năm 1258, thái tử Hoảng lên ngôi, tục hiệu vua Trần Thánh Tông
VIỆC CHÍNH TRỊ - Trong buổi đầu, mọi công việc do thượng
hoàng Thái Tông quyết định. Thông minh, Thánh Tông sớm quen
việc cai trị thực sự nắm giữ chính quyền từ năm 1262, thượng
hoàng lui về phủ Thiên Trường. Quan triều bấy giờ, có Trần ích
Tắc, Trần Quang Khải, Trần Quốc Tuấn, Lê Phụ Trần, đều là
người tài giỏi, giúp vua trị nước, nhất là chỉnh đốn quân đội.
Nhân từ, trung hậu, Thánh Tông ở với anh em họ hàng rất
tốt. Thường nói rằng: Thiên hạ là của ông cha để lại, nên để cho
anh em cùng hưởng phú quý chung. Cho các hoàng thân vào nội
điện, cùng nhau ăn uông vui vẻ, rất thân ái. Chỉ trong buổi chầu

141