Page 144 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 144

Việc bang giao với nhà Nguyên có nhiều sự hôi rối, quân Bắc hai
       lần rầm rộ kéo sang xâm lăng, đều bị thảm bại. Sự việc chép ở sau.
             Lại có  việc  quân  Ai  Lao  sang cướp  phá  cũng bị  đẩy  lui.  Việc
       này sẽ chép vào mục đánh quân Ai Lao thời vua Trần Anh Tông.
             ĐỨC  ĐỘ  VUA  TRẦN  NHÂN  TÔNG  -  Nhân  Tông  có  đời  sông  rất
        giản  dị  khi còn  làm  vua cũng như khi  đã  đi tu.  Đi  thăm  dân tình,
       thường chỉ  mang theo vài  người  hầu cận.  Rất ân cần thăm hỏi các
       triều  thần  lớn  phỏ,  tướng  sĩ,  bô  lão,  đến  cả  những  gia  nô  địa  vỊ
        thấp nhất, cấm người hầu  nạt nộ họ.
             VIỆC  VĂN  HỌC  -  Thòi  ấy  nhiều  giặc  giã,  văn  học  vẫn  hưng
        thịnh.  Xem  bài  hịch  của  Trần  Quốc  Tuấn,  thơ  Trần  Quang
        Khải  và  Phạm  Ngũ  Lão,  thấy  văn  chương  có  khí  lực  mạnh  mẽ.
        Lại  có  Nguyễn  Thuyên  khởi  đầu  dùng  tiếng Nòm  làm  thơ  phú,
        có  bài  thơ  đuổi  cá  sấu.  v ề  sau  người  mình  mới  học  theo,  làm
        thơ văn  Nôm.
             VIỆC BÌNH ĐỊNH XỨ  s ở -  Các  tù trương,  thố’ ty  đều  quy thuận.
        Nhiều  người  lập  công  trong  công  cuộc  kháng  Nguyên.  Duy  có
        Trịnh  Giôc  Mật tù  trưởng Đà  Giang,  người  Dao  tụ  tập  đồ  đảng,
        cướp  phá  nhân  dân.  Năm  1280,  Chiêu  Văn  vương  Trần  Nhật
        Duật  đi  đánh.  Gần  đến  nơi,  Giôc  Mật  sai  người  đến  nói;  Mật
        không  dám  trái  mệnh.  Nếu  ân  chủ  đi  ngựa  một  mình  đến  thì
        Mật  xin  hàng  ngay.  Nhật  Duật  nhận  lòi,  chỉ  mang  theo  mấy
        tiêu  đồng,  nói:  Nêu  nó  giáo  giỏ  thì  triều  đình  sẽ  cử  người  khác
        đi  đánh.  Người  Man  vây  mấy  vòng,  đều  cầm  gươm  giáo.  Nhật
        Duật  đi  thẳng  vào  trại.  Do  biết  tiếng  Dao  và  phong  tục  họ,
        Nhật  Duật cùng Giôh  Mật  nói chuyện,  ăn  uông.  Người  Dao  tích
        lắm.  Giôc  Mật  đem  gia  thuộc  vá  hộ  hạ  đến  doanh  xin  hàng.
        Không  mất  một  người  lính,  một  mũi  tên,  Nhật  Duật  bình  được
        Đà  Giang.  Giôh  Mật  theo  vào  kinh  chầu  vua.  Nhân  Tông  han
        thưởng  khen ngợi.
              NHÂN  TÔNG  ĐI  TU  -  Năm  1293,  Nhân  Tông  truyền  ngôi  cho
        con  là  thái  tử  Thuyên,  vê  phủ  Thiên  Trường  làm  thái  thượng
        hoàng.  Năm  1295,  xuất  gia  đến  tu  ở  chùa  Vũ  Lâm,  nay  thuộc
        huyện  Gia  Khánh,  Ninh  Bình.  Qua  năm  1299,  lại  sang  tu  ở  chùa
        Ngọc Vân,  núi Yên Tử,  lấy hiệu  là  Yên Vcân  đại  đầu  đà.  Tuy  sùng
        Phật, thượng hoàng vẫn không sao nhãng việc nước.
              Thông  hiểu  giáo  lý  nhà  Phật,  Nhân  Tông  lập  ra  thiền  phái
        Trúc  Lâm,  sau  truyền  qua  Pháp  Loa  và  Huệ  Quang,  đòi  gọi  là
        Trúc Lâm tam tố.

        144
   139   140   141   142   143   144   145   146   147   148   149