Page 77 - Việt NamVăn Minh Sử

Nehĩa là chính noười Việt chúng la, không cần phải là người có chữ
nghĩa, chỉ nghe qua những tiếng ấy cũng mường tưcmg ra được hình ảnh
của sự, việc hay người và vật. Nhất là với sự gợi ý ở đây, người ta sẽ tự
tìm ra được không biết bao nhiêư tiếng lượng hình khác:
Ngơ ngác, ngây ngô, bỡ ngỡ, lăn lóc, lập cập, len lél, bòng bong,
ngất ngưởng, lừ đừ, loe toét, phất phơ, lép bép, lật đât, lập loè v.v...
Chúng la hãy để ý xem sự diễn tả về màu sắc: xanh, đen, vàng,
trắng, đỏ, tím.
Xanh thuộc bộ nằm, với âm gốc ênh mà anh là biến âm, lủ sự trôi
nổi bổng bềnh mà người xưa thuần phác nhìn trời và nước một màu thấy
lan xanh lên chiều cao.
Đen thuộc bộ ấn, với gốc ân, ân, mà en là biến âm, ta những gì từ
cao chặn xuống và lừ sáng thành tối.
Vàng thuộc bộ toani> với gốc oanịỉ, ta sự lênh láng tràn lan và cảm
tưởng loá mắt từ tối ra sáng.
Trắng thuộc bộ nằm với âm gốc am>, ănịị, tả sự nằm ngang ở
đường chân trời mỗi lúc mỗi rộng hơn.
Đỏ thuộc bộ eo với àm gốc o, ọ, tả sự thu gọn về mỗi lúc nhỏ hẹp hơn.
Tím thuộc bộ nằm với âm gốc im, tả những gì chìm xuống và ngâm
ở dưới.
Từ nhận dịnh sơ khởi và đơn gián về chiều hướng và đặc tính của
các màu, đến sự dùng những âm thích hợp dể dặt tên gọi, ta thấy ở đây có
nổi lên một cách nhận thức và lý luận riêng. Nhất định không phải sự tán
rộng hay cô' ý nói ép gượng của lác giả. Bởi ta thử coi như mình còn cổ sơ
chưa có tiếng, và thử dổi âm chơ lần lộn đi, thì ta sẽ thấy ngay là khống tả
dược những màu ấy. Chẳng hạn như dỏ mà gọi là danh, và/ìíỊ mà gọi là
ró, deh mà gọi là dàin> thì nhất định không làm được người nghe mường
lượng ra màu â'y.
Chúng la lại để ý xem sự diễn lả về mùi vị:
Ngon, khi nói rồi thì nuốt không khí cùng với nước miếng vào.
Ngọt cũng nuốt vào. Nhưng Chua thì há miệng ra cho hoi ra; Chát thì
dặt lưỡi vào đầú răng; cay thì nhe cả răng ra cho hơi thổi qua đầu lưỡi;
Mận thì nhăn cả mặt lại; đắng cũng vậy. Sự tạo thành nên những tiếng ấy
hán cũng không phải tình cò. Mà nếu ta dạt mình vào thời xưa, khi chưa
có tiếng nói, ta sẽ thấy sự biểu thị những nhận xét đã phái có trước, bằng
những dáng điệu kèm theo những tiếng kêu, dể dần dần tiếng kêu ấy
thành âm. khiến người nghe và nhớ lại kinh nghiệm bán thân là hiểu được
người nói. Và cuối cùng đê bây giò hễ đổi âm thì không thể nào diễn tá
dược những mùi vị ấy nữa.