Page 103 - Việt NamVăn Minh Sử

ta cám tưànỊ> những hang dộng nhân tạo. Điều này không có gì đáng ngạc
nhiên, vì thực ra clĩẳn^ hạn ỞTiĩXuvên miền Nam Trung Hoa đã thấy có
nlìữn^ mộ phần cất troníị sườn núi. Những mộ phần ham> dộng ấy có vào
khoảng thời dại nhà Hán. Người ta cũng lại phải nhận dinh rằng cái ý
niệm hang dộng siêu nhiêu có một vai trò trọng yếu trong tín ngưỡng đạo
giáo. Theo tín ngưỡng này thì trong lòng một quả núi lớn có nlĩiĩng hang
dộng, mà củi vòm tiựmg trưng vòm trời lòng dáy phù hợp với đất. cửa
vào những hang ấy là hiên giới giữa thế giới vật chất và thế giới siêu
hình. Tín ngưỡng ấy dã lưu hành (ý thời dại nhà Hán, hằng chứng lù có
nhiều lư hương, dỉnh trầm bàng dồng hay hằng dất nung mô phỏng hình
quà núi với những hang dộng siêu nhiên. Những tác phẩm ấy thuộc vào
thời kỳ người ta hắt dầu nhập cảng vào nước Tàu những gỗ thơm từ Việt
Nam hay Ba Tư ịPerse). Quả núi dược coi như dại diện thiên dộng của
dạo giáo có các vị thẩn tiên cư trú. Dĩ nhiên là các nghệ sĩ đã muốn cho
những lư hương dỉnlì trầm ấy một hình dáng và trang trí tượng trưng dể
gợi lên không khí cực lạc mà mùi hương trầm đã dem lại.
Chúng tôi ghi nhận ràng có những ngôi inộ chôn trong lòng các đồi
đất nhờ công tìm tòi của nhà khảo cổ của nhà khảo cổ học Olov Jansé.
Nhưng còn nhận định thêm như ông rằng cái ý niệm hang động siêu
nhiên có vai trò trọng yếu trong tín ngưỡng đạo giáo thì có lẽ cần mất
chút thì giờ bàn lại.
Người ta đã moi đất ở đồi ra xây đường hầm, xây những gian phòng
... thì làm gì còn hang động với vòm động tượng trưng vòm trời gì nữa.
Trừ phi mộ đật trong hang động đá lớn, tự nhiên đã thế rồi, với những nhũ
đá thì mới nói đến ý niệm hang động siêu nhiên được.
ớ đây đơn giản chỉ có một sự ký thác thi thể người quá cố, ký thác
cho sơn thần mà dân chúng ai nấy đều sợ, ký thác vào lòng quả đồi mà
thần ngồi ở trên cho ai nấy không dám phạm vào. Ảnh hưởng về địa cát
phong thuỷ đối với đời sống của con cháu chưa hề ai nghĩ ra ở hồi ấy. Cả
chuyện tín ngưỡng đạo giáo cho rằng người chết đi vào cõi trường sinh
bất diệt, có lẽ cũng không ai nghĩ thế. Vì người chết đã là diệt rồi, còn
đâu là trường sinh nữa! Đạo giáo tìm cách tu để được trường sinh, là
trường sinh đối với người còn sống; không có dân nào ngây thơ đến độ
tìm trường sinh cho người dã chết. Hoặc giả có một sự chúc tụng, một sự
mong ước chăng, là chúc tụng ước hồn người chết đầu thai kiếp khác.

(I)
Nguyễn Đăng Thục dẫn theo: Việt Nam - Carreýbur des peuples et des
civilisations của Olov Jansé, Prance - Asie, Éd. Tokyo, 1961.
108