Page 100 - Việt NamVăn Minh Sử

Làng với nhà ởlụ cả trên đỉnh đồi, còn ruộng thì theo sườn đồi. Khi
người đồng hơn, làng lớn dần, lan xuống dưới, ruộng -lại lan xuống thấp
hơn. Khi ruộng không thể xuống hơn được, người ta lại đi khai phá ngọn
đồi bên cạnh để lập lại làng khác. Và khi hết đồi, bấy giờ người ta mới
lưu ý đến những giồng đất là những dọc đất cao do nước sông bồi lên (khi
còn thấp gọi là những con trạch , khi cao và lớn không thể ngập nước nữa
thì gọi là giồng). Người ta lập làng trên những giồng đất ấy. Và đến đấy
là bắt đầu đã kinh nghiệm ra nước lớn vào những tháng nào trong năm, để
chừa những tháng ấy ra, mà canh lác trên những ruộng không bị ngập.
Sau này người đông hơn nữa và thiếu chỗ ở, người ta mới phải làm
nhà sàn nơi đất trũng, dù biết rằng mùa nước thì ngập, để rồi kinh nghiệm
lại dạy người ta cách đắp đê ngăn nước cùng tính nước triều lên xuống
mà làm ruộng.
Sách An Nam Chí Nguyên của Cao Hùng Trưng chép rằng: ‘‘‘‘thời
mà đất Giao Chỉ chưa thành quận huyện (tức là chưa ở trong vòng nội
thuộc nhà Hán) cố những ruộng do nước triều lên xuống và chừa ra.
Ní^ười cày cấy ruộng ấy lù dân Lục, n^ườì cai trị dân ấy là vua Lạc, các
quan hầu văn là Lạc háu, cúc tướng vỗ là Lạc tướng , phong tục thuần
phác, thắt nút để ghi nhớ công việc”.

ĐỜI SỐNG BỘ LẠC

Xét như thế , ta có thể phỏng đoán rằng họ Hùng Vương chỉ mới là
một họ tù ừưởng lãnh đạo cả đám dân. Họ ấy cùng với gia đình đã có thể
ở cả trên đồi Nghĩa Cương, rồi lan dần qua các đồi có làng Thanh Mai, Vi
Cương, Tiên Cương, Văn Cương, Bô Sao, Lương Đài, Diễm Xuân. Còn
các tù trưỏíng và bộ lạc khác theo họ khác thì ở trên những ngọn đồi khác,
rải rác về phía Phúc Yên (tức là Phong Khê), Bạch Hạc (tức là Mê Linh)
v.v... Tất cả đều lấy canh nông làm nghề căn bản.
Giữa họ Hùng Vương và các họ khác ở xa nhau cả cây số. Mùa
nước lũ lên thì đồi cao như những cô đảo ở giữa biển nước mênh mông.
Mùa khô thì cây cỏ mọc tràn khắp cả. Đường liên lạc chỉ là những đường
sống trâu ngoằn ngoèo giữa hai bên cỏ rậm. Làm sao tạo thành liên hệ để
thiết lập chủ quyền trên cả khu Phong Châu ấy?
Nếu cùng một lúc ấy mới có nhiều bộ lạc đến cư ngụ trên địa bàn
có sự cách biệt nhau như thế, chưa chắc họ Hùng Vương đã được dân
chúng suy tôn mà có thể có họ khác được hưỏfng danh dự ấy cũng nên.
Ó đây, họ Hùng Vương được suy tôn làm thống lĩnh thì hẳn phải có
cái công dẫn dắt tất cả từ phía dưới tới đây. Hoặc dòng họ này đa đinh

105