Page 56 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

là bà con trong một nhà, ở dưới quyền gia trưởng, chứ
không có chủ với thợ. Những người thủ công đi rong
kiếm việc như thợ mộc thợ nề thì có cách tô chức hơi
khác; họ họp nhau thành từng đoàn, gồm nhiều thợ bạn
và một người thợ cả thay m ặt cả đoàn mà thương lượng
về tiền công và lãnh việc. Người thợ cả, có khi cũng chia
tiền công như một người thợ bạn, nhưng cũng có khi thì
đứng lãnh khoán việc rồi thuê thợ bạn làm công cho
mình. Ó các làng hay ở thành phô" những thợ thuyền
thường theo từng nghề nghiệp mà họp thành những hội
bách nghệ gọi là phường hay ty. Những hội ấy mỗi năm
họp một hay hai kỳ, cử một người làm trưởng phường
hay cai ty và làm lễ tổ sư. Mục đích những hội ấy là để
giữ vững tình đồng nghiệp cùng để giúp đỡ nhau khi hội
viên có việc vui mừng hoặc lo buồn. Trong hội lại thường
lập ra họ chơi thăm để lấy lời bỏ vào quỹ chung của hội.
Từ triều Minh Mệnh về trước, những hội bách nghệ
đưỢc nhà nưóc thừa nhận gọi là cuộc và đối với nhà nước
phải chịu trách nhiệm nhất định. Những thợ thuyền có
chân trong cuộc không phải nộp sưu theo đinh bộ và
đưỢc miễn dao, nhưng họ phải nộp một thứ thuế riêng
nặng hơn suất sưu thường. Khi một người thợ cùng các
bạn đồng nghiệp tổ chức một cuộc thì phải đệ đơn lên
quan Bô" Chánh để xin phép và kê rõ một bản hộ tịch
của những người trong cuộc để chịu thuê". Người cuộc
trưởng, cũng như lý trưởng ở các làng, là kẻ trung gian
của cuộc đốì với nhà nước, phải chịu trách nhiệm về việc
thu thuê và cung cấp phẩm vật cho nhà nước. 0 các tỉnh
lổn như Hà Nội, Gia Định, Huê", nhà nưóc đặt một chức
quan võ gọi là Các Cuộc Trưởng nhà chánh ty sứ để cai

58