Page 57 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

trị các cuộc và để trực tiếp với các cuộc khi nhà nước đặt
làm những phẩm vật cần dùng.
Những cuộc ấy không có qui luật chặt chẽ như các hội
đồng nghiệp tổ hỢp ở Âu châu về đòi phong kiến, vì
những thợ thuyền cô lập không dự vào cuộc nào cũng có
thể làm việc và chịu những trách nhiệm và đảm phụ
như một người dân thường.
Trong các công nghệ thì có nghề làm muối và nghề
khai mỏ là theo chê độ đặc biệt, giốhg như chê độ
chuyên mãi ngày nay. Theo chế độ triều Lê thì những
người táo đinh (người làm muối) đưọc miễn dịch. Người
làm muôi phải nộp cho nhà nước 2 phần mười sô" muôi
làm ra; còn người buôn muôi thì phải có diêm bài rồi mói
đến trường muôi mà mua được, trưóc phải mua muôi nhà
nưóc rồi mới được mua của tư nhân. Có đặt quan Giám
Tri Đạo và Giám đốc để kiểm sát nghề làm muôi.
Về việc khai mỏ thì có khi cho tư nhân khai khẩn,
nhưng đặt quan Giám Tư và Giám Đương kiểm sát, có khi
giao cho các quan quản giám, cho họ xuất vốh rồi khiến
bọn phiên thần thổ mục thuê thợ mà khai khẩn. Vì các mỏ
ở Bắc Việt dùng nhiều thợ khách, nhà nước sỢ đông quá
không thể kiểm chế được, nên đòi Vinh Thịnh (1717) đặt
lệ hạn chế số thợ, mỏ lớn không dùng quá 300 người, mỏ
trung không được quá 200, mỏ nhỏ không được quá 100.
Nhưng từ đời Cảnh Hưng các mỏ giao cho quan to quản
giám, việc khai khẩn mỗi ngày mỗi thêm phát đạt, những
người quản giám không giữ theo lệ hạn chế nữa, mà
nhiều mỏ dùng sô" thợ khách đến trên vạn ngưòi*^'.

Lịch triều Hiến chương, Quốc dụng chí. Việt sử thông gián cương mục.
( 1 )
59