Page 259 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương
P. 259
nhà Trần mà chỉnh đốh việc học, mồ rộng nhà Thái học
ở phía sau Văn Miếu, lại làm thêm phòng ốc cho các
sinh viên ở học, và kho bí thư để chứa sách vở. Ngài lại
định lại phép thi hương, thi hội, thi đình và đặt lệ ba
năm một khoa thi. Chương trình thi hương, thì trường
nhất thi năm đoạn kinh nghĩa; trường nhì thi chiếu,
chế, biểu, dùng tứ lục cổ thể; trường ba thi thơ dùng
luật Đường, phú dùng cổ thể và văn tao tuyển^^^; trường
tư thi văn sách hỏi về kinh sử và thời vụ. về thi hội đại
khái cũng như thế. Lệ xưống danh và lệ vinh qui cũng
bắt đầu từ đời ấy.
Sang triều Nguyễn, vua Gia Long nhất thống nam
bắc rồi cũng châm chước theo chế độ nhà Lê mà định
phép thi. Trải các đòi Minh mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức,
mỗi đời có sửa đổi ít nhiều^^* rốt cuộc thi hội vẫn có bốh
trường, còn thi hương thì rút một còn ba trường (đời Tự
Đức). Đến đời Kiến Phúc thì định thi hương quyển nào
được vào hạng ưu bình phải thi thêm một kỳ phúc hạch.
Bài thi thì vẫn bất ngoại kinh nghĩa, tứ lục, thơ phú và
văn sách, ơ triều Lê người thi đậu hương gọi là Cử
nhân, Tú tài, đến đòi Hậu Lê gọi là Hương cốhg và Sinh
đồ; đời Gia Long cũng theo danh hiệu đòi trước đến đời
Minh Mệnh (năm 1825) lại đổi gọi là Cử nhân và Tú tài.
Sau khi có cuộc bảo hộ, chương trình khoa cử sửa đổi
lại đôi chút và tham dụng quôc ngữ và chữ pháp.
Cách tổ chức việc học ở triều Nguyễn đại thể cũng
Tao là một thể vận văn cổ của Khuất Nguyên đời Chiến Quốic đặt ra,
tuyển là một thể vận văn ỏ đời Lục triều.
Đòi Tự Đức thi hội bốn trưòng, thi hương chỉ có ba trường; đến đời Kiến
Phúc thi định thi hương quyển nào được vào hạng ưu bình phải thi thêm
kỳ phúc hạch.
261
