Page 263 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

lòi cho khéo, gọt câu cho chỉnh, viết chữ cho tử tế, một ý
tứ có thể diễn ra năm bảy cách, miễn là lòi văn cho bóng
bảy mà ý tứ dù là bã cặn của Tốhg nho cũng không can
gì. Cái thói trọng từ chương, ưa hư văn đã thành một
thứ nhiên tính của dân tộc ta. Với cách giáo dục ấy thì
dù người thiên tư lỗi lạc cũng phải nhụt đi, huống gì
những người tư chất tầm thường, thực là một thứ giáo
dục giết chết nhân cách vậy.
Ngày nay Chính phủ thuộc địa đã cải cách việc học. ơ
Nam Việt ngay sau khi thành nhượng địa thì Chính
phủ đã bãi khoa thi và trường học chữ hán, mà đặt chê
độ học đường Pháp Việt, ở Bắc Việt và Trung Việt thì
cải cách chậm hơn, đến năm 1908 mới có Hội đồng cải
cách học vụ sửa lại chương trình việc học gồm có ba bậc:
1) Bậc ấu học do các xã thôn phải lập trường và mời
thầy dạy chữ hán và chữ quốc ngữ, tôt nghiệp thì thi
tuyển sinh, ớ tỉnh lỵ có một trường ấu học công để làm
qui thức cho các trường xã thôn.
2) Bậc tiểu học dạy các tuyển sinh, tức là các trường
giáo huấn ở các phủ huyện, dạy chữ hán và chữ quốc
ngữ; nếu có học trò tình nguyện học chữ Pháp thì đặt
thầy riêng, về chương trình hán học thì ngoài ngũ kinh
tứ thư và bắc sử, thì nay có dạy cả nam sử, mà bỏ các lối
câu đối thơ phú và văn bát cổ không dùng nữa. Tốt
nghiệp bậc tiểu học, các tuyển sinh phải thi khóa sinh ở
tỉnh lỵ.
3) Bậc trung học dạy các khóa sinh tức là các trường
đốc học ở tỉnh lỵ, việc dạy chữ hán do quan Đốc học
chưỏng giáo, còn dạy chữ quốc ngữ và chữ pháp thì do
các giáo viên trường Pháp Việt kiêm nhiệm. Cứ ba năm

265