Page 218 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương
P. 218
những hiện tượng trong vũ trụ như nhật nguyệt tinh
vân, tứ thòi lưu hành, cùng những hiện tượng trong xã
hội, quốc gia và gia tộc, đều có một cái lý hồn nhiên chi
phốĩ. Song người ta không phải ai cũng có tính chất hỢp
với thiên lý ấy hoàn toàn. Kẻ tiểu nhân và bậc quân tử
và thánh nhân khác nhau là theo cái trình độ khắc phục
nhân dục mà theo thiên lý. Trong loài người gần với
thiên lý nhất là thánh nhân rồi đến quân tử, cho nên
thánh nhân là người được tròi uỷ cho cái thiên chức
thống trị nhân dân, tức là thiên tử, còn quân tử là
những người giúp vua mà cai trị nhân dân, tức là các
quan. Theo học thuyết ấy thì quan lại chỉ biết mệnh
vua, mà vua chỉ biết mệnh Tròi, cho nên chỉ vua và các
quan được tê Tròi, còn nhân dân chỉ được thò tổ tiên và
quỉ thần. Mỗi nám vua phải ngự đến đàn Nam giao là tế
đàn hình tròn xây ở phía nam cung thành để tế Tròi là
gốc sinh thành của vạn vật. Nghi thức lễ Nam Giao đại
khái như thê này:
Trước hết tòa Khâm Thiên giám phải chọn ngày tốt
trong tháng hai tâu lên vua rồi vua uỷ cho một quan
khâm sai làm lễ cáo trước vói Tròi Đất. Bộ Lễ bắt đầu
sửa soạn bài trí Tế Đàn và Trai Cung, cùng chuẩn bị
nghi trượng để rước vua ngự tế. Bốh ngày trước kỳ đại
lễ thì bộ Lễ rưốc tượng đồng nhân (biểu hiện trai giới)
vào hoàng cung và tâu vua bắt đầu giữ trai giới. Trước
một ngày các quan văn võ rước tượng đồng nhân cùng
vua tự điện Cần Chánh đến Trai Cung, nghi trượng rất
long trọng. Đến giò Tí (nửa đêm) ngày đại lễ, các quan
bộ Lễ chỉnh bị lễ vật ở Tế đàn rồi đến canh năm thì vua
mang cổn miện, hai tay cần hốt trấn khuê, lên kiệu tự
220
