Page 211 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương
P. 211

tháng có haì kỳ lễ sóc và lễ vọng, ngoài ra còn có những
   lễ  Hạ  Điền  ở  đầu  mùa  cày  cấy,  lễ  Thượng  Điền  ở  cuốỉ
   mùa,  lễ  Thượng  Tân  hay  Cơm  mới  vào  tháng  chín,  lễ
   Thượng Nguyên hay lễ Kỳ Yên, lễ Trung Nguyên, lễ Hạ
   Nguyên,  Lễ  Hàn  Thực,  lễ  Đoan  Ngọ,  lễ  Trung  Thu,  lễ
   Nguyên Đán, và hai kỳ Xuân Tế Thu Tế. Mỗi năm hoặc
   năm ba năm  một lần, người ta làm lễ nhập tịch hay đại
   hội  (vào  đám  hay  vào  hội)  để  kỷ  niệm  ngày  sinh  hay
   ngày kỵ của thần.  Lễ này thường làm to,  có nhiều nghi
   tiết  long  trọng  và  nhiều  cuộc  vui  chơi,  như  hát  chèo,
   chạy chữ, đánh cò, cướp cầu, chọi gà, chọi trâu V.V..
      Trong  lễ  vào  đám  hay  vào  hội  của  ít  nhiều  làng,  có
   một  nghi  tiết  đặc  biệt  gọi  là  hèm,  người  ta  thường bày
   một trò để nhắc  lại  tình  hình  sự nghiệp hoặc  sinh bình
   của vị thần làng thờ. Ví dụ khi vào đám lễ thần ăn trộm
   thì ban đêm con trai con gái trong làng đốt đuốc đi xung
   quanh  đình  giả  tìm  kẻ  trộm,  trong  khi  ấy người  thủ  từ
   lấy  tượng  thần  đưa  qua  lỗ  ngạch,  có  ông  tiên  chỉ  đứng
   chực  sẵn  ở  phía  ngoài  nắm  lấy  cổ  tượng  thần  đấm  ba
   đấm rồi bỏ lên kiệu rước lại vào đình. Ò làng thò thần cụt
   đầu (làng Khắc Niệm thượng, huyện Vũ Giàng,  tỉnh Bắc
   Ninh)  thì  đến  ngày  vào  đám,  người  ta  lấy  một  con  lợn
   sổhg,  một người cầm gươm  chém  đứt  đầu lợn lấy bỏ vào
   nồi nưóc mắm đương sôi, rồi đặt lên hương án để cúng.


                                  *
                                *    *


      Vì  đình là  quan hệ  m ật thiết với lịch sử và  sinh hoạt
   của  hương thôn,  nên làng nào cũng có; còn chùa thì bất


                                                              213
   206   207   208   209   210   211   212   213   214   215   216