Page 211 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

tháng có haì kỳ lễ sóc và lễ vọng, ngoài ra còn có những
lễ Hạ Điền ở đầu mùa cày cấy, lễ Thượng Điền ở cuốỉ
mùa, lễ Thượng Tân hay Cơm mới vào tháng chín, lễ
Thượng Nguyên hay lễ Kỳ Yên, lễ Trung Nguyên, lễ Hạ
Nguyên, Lễ Hàn Thực, lễ Đoan Ngọ, lễ Trung Thu, lễ
Nguyên Đán, và hai kỳ Xuân Tế Thu Tế. Mỗi năm hoặc
năm ba năm một lần, người ta làm lễ nhập tịch hay đại
hội (vào đám hay vào hội) để kỷ niệm ngày sinh hay
ngày kỵ của thần. Lễ này thường làm to, có nhiều nghi
tiết long trọng và nhiều cuộc vui chơi, như hát chèo,
chạy chữ, đánh cò, cướp cầu, chọi gà, chọi trâu V.V..
Trong lễ vào đám hay vào hội của ít nhiều làng, có
một nghi tiết đặc biệt gọi là hèm, người ta thường bày
một trò để nhắc lại tình hình sự nghiệp hoặc sinh bình
của vị thần làng thờ. Ví dụ khi vào đám lễ thần ăn trộm
thì ban đêm con trai con gái trong làng đốt đuốc đi xung
quanh đình giả tìm kẻ trộm, trong khi ấy người thủ từ
lấy tượng thần đưa qua lỗ ngạch, có ông tiên chỉ đứng
chực sẵn ở phía ngoài nắm lấy cổ tượng thần đấm ba
đấm rồi bỏ lên kiệu rước lại vào đình. Ò làng thò thần cụt
đầu (làng Khắc Niệm thượng, huyện Vũ Giàng, tỉnh Bắc
Ninh) thì đến ngày vào đám, người ta lấy một con lợn
sổhg, một người cầm gươm chém đứt đầu lợn lấy bỏ vào
nồi nưóc mắm đương sôi, rồi đặt lên hương án để cúng.

*
* *

Vì đình là quan hệ m ật thiết với lịch sử và sinh hoạt
của hương thôn, nên làng nào cũng có; còn chùa thì bất

213