Page 125 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

điêu ngoa, hay kết phe lập đảng để lũng đoạn lợi quyền
trong dân xã.
Về viên chức ở các xã thôn, không phải làng nào cũng
nhất luật theo một cách thức ấy, song đại khái cũng
theo một nguyên lý tổ chức như thế, mà chỉ khác nhau ở
tên gọi thôi.
Những xã lớn thường chia ra nhiều thôn, mỗi thôn
đặt một phó lý để phục dịch vối lý trưởng. Cũng có làng
lớn chia ra nhiều giáp, mà mỗi giáp có quyền tự trị như
một làng, duy về việc quan thì phải do lý trưởng giao
tiếp với nhà nưóc. Người đứng đầu lo liệu công việc
hàng giáp là giáp trưởng.
Nhiều xã thôn họp lại thành một tổng, có cai tổng và
phó tổng, do các lý trưởng bảo cử. Thỉnh thoảng mỗi
tổng lại có một viên bang biện do nhà nước bổ và được
cấp lương. Nhiều tổng hỢp thành một huyện hay một
phủ có quan tri huyện hay quan tri phủ cai trị. Nhiều
phủ huyện hỢp thành một tỉnh, có quan tổng đốc hay
tuần phủ là quan đầu tỉnh, cùng quan bố chính coi việc
bộ, quan án sát coi việc hình.
Tổng phủ, huyện và tỉnh chỉ là những khu vực hành
chính hay là những cơ quan trung gian để khiến cho xã
thôn liên lạc với quốc gia, chứ không phải là những tổ
chức đặc biệt.

Sự sinh hoạt của xâ thôn

Ta đã biết rằng mỗi xã thôn là một đoàn thể tự trị ở
trong phạm vi quốc gia, đốĩ với nhà nước chỉ cần làm
trọn nghĩa vụ nộp sưu thuế, làm giao dịch, ngoài ra có

127