Page 91 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

Nguyén Thanh Tuấn

Tính dân chủ và bình đẳng trong "Luật Hồng Đức" cần
được đặt trong bốỉ cảnh nhà Hậu Lê đề cao Khổng giáo thì
mói thấy được sự tiếp biến rất mạnh của văn hiến Việt
Nam. ở đây cái tình đã làm cho nguyên tắc phụ quyền
nghiệt ngã của Khổng giáo phải chấp nhận cái lý bình đẳng

của các thành viên trong gia đình Việt Nam, nhất là quyền
bình đẳng của nữ giới. Như vậy, trong quá trình tiếp biến
và tích hỢp văn hóa ngoại lai thì cái tình ngày càng được

nhìn nhận hỢp lý hơn, để hạn chế và cải biến chủ nghĩa duy
tình cảm; trong khi đó cái duy lý của văn hóa ngoại lai như
"tam cương ngũ thường" của Khổng giáo, "phép vua" của
triều đình phong kiến Trung ương ít nhiều bị ảnh hưởng
của Khổng giáo hay chủ nghĩa duy lý Đề các trong thời kỳ

đô hộ của thực dân Pháp, cũng phải thua "lệ làng".
Cái tình của người Việt Nam là sản phẩm của sự tổng

hỢp triết lý Nho, Phật, Lão, của đời sống văn chương, nghệ
thuật, đặc biệt của văn chương nghệ thuật dân gian.

Trong khi triết học truyền thống phương Tây nghiêng
về thảo luận khách thể trên cơ sở chủ nghĩa duy lý thì triết
học phương Đông đặt trọng tâm vào chủ thể con người trên
cái nền của chủ nghĩa nhân bản sâu sắc. Con người theo

quan niệm truyền thống phương Tây là con người tư duy
và chỉ tư duy thì mới cảm nhận được sự tồn tại của mình.
Con người theo quan niệm truyền thống phương Đông là

92