Page 70 - Tuổi Trẻ Hoàng Văn Thụ

IV

Phố Hợp Long Kiều thật ra chỉ là một cái ngõ cụt, khấp khểnh có mấy cái nhà trông xuống

sông. Không ai bƣớc chân đến cái ngõ tối và quanh năm ẩm ƣớt rêu và bùn lầy lội ấy. Ngƣời bán
củi cũng chỉ quay mặt, rao vào một tiếng, rồi bƣớc qua nhanh. “Xƣởng máy - lại ở tầng dƣới một

nhà sau cùng. Dù cho trên cửa vào có đóng nẹp một mảnh giấy các-tông vàng nhạt bìa cứng, trên

viết năm chữ đại tự vuông vắn: “Nam Hƣng cơ khí xƣởng”, nhƣng riêng cái khuất nẻo và mùi
rêu mốc cũng đã khiến Thụ bớt hào hứng.

Gian nhà của xƣởng máy chƣa quá ba bƣớc chân. Một mảnh gỗ lửng ngăn đôi, che chỗ kê
hai mảnh ván làm giƣờng ngủ. Bên ngoài, một cái bàn ren cũ kỹ hoen vàng đã nẻ toác và mảnh

gỗ bàn tiện nằm chỏng, có ba vó. Mấy ống sắt, tƣởng nếu gõ vào, sẽ bong ra hàng vốc tay gỉ.
Một hình thù cái máy tiện - bởi vì nó mới có một chân lắp đáy dƣới. Đấy là cả cái cơ nghiệp

chƣa ra đâu vào đâu của xƣởng Nam Hƣng. Tính cộng lại, máy móc cũ mua, ngã giá hai trăm

bốn mƣơi đồng. Phải đặt cọc trƣớc bốn mƣơi đồng. Nhƣng cả Bùi, cả Tân rồi Hùng chạy về Cao
Bằng lại ra ngay, cũng chƣa xoay ra đƣợc đủ bốn mƣơi đồng bạc. Còn tiền gạo, tiền than đốt lò,

đào chỗ nào cho có thì cũng chƣa ai biết. Những hoạt động mê ngƣời mà Chi kể: chữa xe đạp,
chữa ô-tô, chữa máy nổ, gì cũng chữa đƣợc... tiền lãi để nuôi anh em qua lại, mới chỉ là bức

tranh vẽ phác.
Thụ hay cƣời Chi vì tính Chi dễ vui, dễ buồn. Điều đó khác mà cũng giống nhau trong sự sốt

sắng của Chi và cả của Thụ nữa, đối với xƣởng máy Nam Hƣng. Chƣa có, Chi đã hy vọng đầy đủ

nhƣ thật. Việc còn khó lắm, nhƣng Thụ cũng thấy cần thiết phải làm và bồng bột, sôi nổi làm.
Việc Thụ và Chi ra Bản Đảy, ra Long Châu ngơ ngác là một ví dụ. Hơn nữa, dần dần Thụ hiểu

rằng đƣờng cách mệnh còn dài, nhƣng không phải ta đi những đâu mới gặp, mà ta phải đắp nên

con đƣờng cách mệnh ấy từ đoạn đƣờng ta đƣơng đi, đắp mãi, đắp mãi đi đến khi cách mệnh thế
giới mới xong. Vậy phải có bàn tay của ta. Ý mọi anh em ở đây muốn lập xƣởng, nhân có những

tay thợ giỏi, và mọi ngƣời đƣơng tất tả chạy vốn, Thụ cũng lo lắng thay. Nhƣng Thụ mới về,
chƣa biết nghĩ ra thế nào cho phải và giúp đƣợc anh em.