Page 68 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

hậu của Tanzania. Hoạt động sản xuất cuối cùng phải dừng lại vào năm 1990.
Lý do máy móc ở nhiều quốc gia đang phát triển chỉ có ý nghĩa trang trí giống như cái

diềm đuôi trên chiếc xe hiệu Chevy không liên quan đến bản thân máy móc, mà là do
môi trường trong đó nhà sản xuất sử dụng các máy móc này. Nhà máy Giày Morogoro

thuộc quyền sở hữu của chính phủ Tanzania, một chính phủ đã thất bại trong mọi sáng

kiến phát triển dù lớn hay nhỏ kể từ khi giành được độc lập.
Tăng thêm máy móc sẽ trở thành vô ích khi thiếu động lực khuyến khích phát triển.
Có thể máy móc sẽ tạo ra những sản phẩm không ai mong muốn. Hoặc có thể máy

móc thì có, nhưng những yếu tố sản xuất đầu vào quan trọng thì lại không (ở Tanzania

và một số nơi khác, nguyên vật liệu phải nhập khẩu và phụ tùng thường thiếu thốn bởi
chính phủ kiểm soát việc bán đô-la cho người sản xuất). Không chỉ có máy móc

không thể trở thành động lực phát triển bền vững, mà cả những tiềm năng sản xuất
cũng bị phí phạm vì chính phủ thường cản trở các biện pháp khuyến khích sử dụng

máy móc sao cho hiệu quả theo cơ chế thị trường.
Ngay cả khi máy móc được sử dụng hiệu quả, quan điểm sáng suốt ban đầu của Solow

là vốn không thể là động lực chính của tăng trưởng là hoàn toàn chính xác. Có nhiều
vốn hơn ở những nền kinh tế giàu hơn, nhưng đó là bởi vì tiến bộ khoa học công nghệ

đã bù đắp lại hiện tượng giảm dần của hiệu suất.
Thực tế đã cho thấy chủ trương tôn sùng vốn là sai lầm. Những người đi đầu tán thành

chủ trương này khi áp dụng mô hình Solow cho các nước nhiệt đới đã đi ngược lại
quan điểm sáng suốt của Solow. Nếu quá trình tích luỹ vốn trong giai đoạn chuyển

tiếp là lý do chính gây ra các mức tăng trưởng khác nhau, thì các nước đã phải có mức
lợi suất vốn ban đầu rất cao. Nhưng thực tế đã không như vậy. Nếu tích luỹ vốn trong

giai đoạn chuyển tiếp đúng thực là chìa khóa tăng trưởng như họ cổ suý, chúng ta hẳn
đã thấy các nước nghèo thiếu vốn tăng trưởng nhanh hơn các nước giàu vì họ được

khuyến khích bởi những mức lợi suất vốn rất cao này. Nhưng thực tế đã không như
vậy. Nếu quá trình tích luỹ vốn trong giai đoạn chuyển tiếp là nguyên nhân chính gây

ra các mức tăng trưởng khác nhau, hẳn chúng ta đã thấy các nguồn vốn tư bản chảy từ

các nước giàu sang các nước nghèo để tranh thủ mức lợi suất rất cao. Nhưng thực tế
đã không như vậy. Nếu quá trình tích luỹ vốn trong giai đoạn chuyển tiếp là nguyên
nhân chính gây ra các mức tăng trưởng khác nhau, chúng ta hẳn đã thấy việc tích luỹ

vốn sẽ lý giải được rõ ràng mức tăng trưởng khác nhau giữa các nước. Nhưng thực tế

68