Page 230 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

trưởng” rất đáng tin cậy dưới góc nhìn lý thuyết lại không đúng trên thực tế. Có thể là
mức thuế luật định không phản ánh được đầy đủ mức thuế thực đánh lên thu nhập.

Mức thuế thực này bị ảnh hưởng bởi những cơ hội tránh đóng thuế hợp pháp (như
khấu trừ, tín dụng thuế, hay những mức thuế khác nhau đánh lên những loại thu nhập

khác nhau) hoặc việc trốn thuế phi pháp.

Ở những nước đang phát triển, số tiền thuế thực thu là một phần nhỏ của số tiền đáng
ra phải được thu ở mức thuế chính thức. Xem xét lại hai ví dụ về Thụy Điển và Peru:
Peru thu được khoảng 35% số tiền mà đáng ra nước này phải thu được với mức thuế

và kích cỡ của nhóm dân phải trả thuế; trong khi đó, Thụy Điển thu được gần như tất

cả khoản tiền thuế phải thu. Tỷ lệ thuế thu được thay đổi đáng kể giữa các nước, và vì
thế, mức thuế giá trị gia tăng hay lượng tiền thuế thực thu là những chỉ tiêu không tốt

để đánh giá những động cơ tồi mà các nhà sản xuất phải đối mặt.
Gà và Trứng

Đến lúc này, tôi đã chỉ ra một số hành động có liên quan đến mức tăng trưởng kinh tế
thấp của chính phủ như lạm phát cao, chênh lệch giá trên thị trường chợ đen cao, thâm

hụt ngân sách cao, và lãi suất thực âm nặng. Tuy thế, tôi cũng phải thừa nhận tôi đã
hơi cẩu thả khi sử dụng từ ngữ. Khi nói rằng “các chính phủ bóp chết tăng trưởng”, ý

của tôi là các hành động tồi của chính phủ là nguyên nhân của tăng trưởng kém.
Nhưng tôi mới chỉ chứng minh được rằng các hành động của chính phủ có liên quan

đến tăng trưởng, chứ chưa chỉ ra được các hành động đó thật sự có dẫn đến tăng
trưởng kém hay không.

Có rất nhiều câu chuyện về sự nhầm lẫn giữa mối tương quan với mối liên hệ nhân
quả. Một câu chuyện rất phổ biến kể về những nông dân Nga thế kỷ XIX. Các nông

dân để ý thấy rằng những làng nào có nhiều người mắc bệnh đậu mùa hơn sẽ được
nhiều thầy thuốc tới thăm bệnh hơn. Họ đã mặc nhiên rút ra kết luận đâu là nguyên

nhân của bệnh đậu mùa và bắt đầu “săn lùng” thầy thuốc.
Một câu chuyện khác cũng có cùng triết l ý được nhà sử học nổi tiếng của Mỹ là

Francis Parkman kể lại. Chuyện này hơi tinh tế hơn một chút. Các nhà truyền giáo

Công giáo Pháp ở Canada đã cố gắng tiến hành cải đạo hàng loạt cho những người da
đỏ Huron thế kỷ XVII. Họ không thành công lắm, có thể vì những người Huron đã
nghi ngờ rằng Thánh thần Vĩ đại của các cố đạo muốn chiếm không chỉ linh hồn mà

còn cả đất đai của họ. Những cố đạo kiên trì tuy vậy vẫn không chịu bỏ cuộc. Họ tự

230