Page 199 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

mức trung bình.
Bánh xe may mắn

Để ví dụ về xu hướng trở lại mức tăng trưởng trung bình rõ ràng hơn, chúng ta hãy
phân tích dựa trên trò bánh xe may mắn. Giả sử có 1.000 người đang chơi trò này, mỗi

người được cá cược 20 lần xem bánh xe sẽ dừng lại ở đen hay đỏ. Hoàn toàn có thể

giả định rằng mỗi người chúng ta khi chơi đều có 50% cơ hội chiến thắng.
Như vậy tỷ lệ thắng thua của 1.000 người này sẽ là thế nào? Vì có nhiều người thử
vận may nên tỷ lệ may rủi của mọi người sẽ rất khác nhau. Trong số 1.000 người chơi

này, những người may mắn nhất sẽ thắng 17 lần trong 20 lần chơi (tỷ lệ thắng là

85%), còn người đen đủi nhất sẽ chỉ thắng 3 lần trong 20 lần chơi (tỷ lệ thắng là
15%). Người thắng thì tự hào về giác quan thứ 6 của mình, còn kẻ thua thì cảm thấy

mình như một tên ngốc thật sự.
Nếu như cả người thắng lẫn kẻ thua tiếp tục chơi, chúng ta biết rằng mỗi người vẫn có

50% cơ hội thắng, mà 50% thì vẫn thấp hơn tỷ lệ thắng của người may mắn nhất và
cao hơn của người rủi ro nhất. Như vậy ta có thể dự báo một cách khá chắc chắn là

người rủi ro bây giờ sẽ thắng nhiều hơn, còn người may mắn thì ngược lại.
Thủ thuật này vẫn có tác dụng kể cả khi may mắn chỉ là yếu tố phụ thêm cho khả

năng. Có thể kết quả tốt nhất là do cả may mắn lẫn khả năng chơi tốt, còn kết quả xấu
nhất thì ngược lại. Khả năng chơi sẽ không thay đổi, nhưng may mắn hay rủi ro quá

đều khó có thế lặp lại. Vì vậy, người thắng nhiều nhất sẽ xuống dần, còn người thua sẽ
lên dần. Dự báo như vậy chắc chắn vẫn đúng.

Quy luật về xu hướng quay trở lại giá trị trung bình có thể áp dụng trong mọi trường
hợp, miễn là trường hợp đó có liên quan đến yếu tố may mắn và có kết quả tốt nhất

trong giai đoạn trước. Xu hướng quay trở lại mức trung bình giải thích tại sao đội
bóng quán quân của năm trước thường chơi tồi hơn năm sau (thực ra họ không chơi

tồi hơn, mà chỉ trở lại trung bình), tại sao tập 2 của cuốn tiểu thuyết bao giờ cũng
khiến chúng ta thất vọng (chúng ta chỉ chú ý đến tập 2 nếu tập 1 thật sự hay), tại sao

các tập sau của một bộ phim đều không hay bằng tập đầu (người ta chỉ làm những tập

tiếp theo nếu tập đầu thành công xuất sắc, mà thành công xuất sắc thì khó xuất hiện
trở lại), và tại sao người chơi cổ phiếu bắt đầu thất bại sau một loạt dự đoán chính xác.
Trong tăng trưởng kinh tế, xu hướng quay trở lại mức trung bình giải thích tại sao các

nước phát triển mạnh trong năm trước lại thụt lùi ở năm sau. Nó cũng giải thích tại

199