Page 146 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

khan hiếm vốn.
Làm thế nào chúng ta loại bỏ hiện tượng hiệu suất giảm dần để có được hiệu suất tăng

dần? Trong một xã hội có số lượng công nhân nhất định và ngày càng nhiều máy móc,
rõ ràng sản lượng bổ sung mà mỗi chiếc máy có thêm đóng góp sẽ ngày càng giảm.

Không bao giờ tồn tại một xứ sở thần tiên nơi giá trị của một chiếc máy khâu có thêm

tăng lên khi ngày càng có nhiều máy khâu. Đơn giản bạn hãy thử nghĩ xem một người
có thể vận hành bao nhiêu máy khâu?
Nhưng tri thức lại khác. Khi xã hội ngày càng có nhiều ý tưởng hiệu quả, mỗi một ý

tưởng bổ sung lại đóng góp ngày càng nhiều sản lượng tăng thêm. Nếu đầu tư vào tri

thức có thể lan truyền tới tất cả mọi người thì tri thức mới này sẽ làm tăng năng suất
của tất cả các tri thức và máy móc sẵn có trong toàn bộ nền kinh tế. Nếu sức lan

truyền của tri thức đủ mạnh, nó sẽ lấn át hiện tượng hiệu suất giảm dần thường xảy ra
trên máy móc. Tri thức sẵn có ngày càng nhiều thì hiệu suất của mỗi thành phần tri

thức lại càng cao hơn. Hiệu suất của mỗi thành phần tri thức càng cao thì lại càng có
nhiều động cơ đầu tư hơn nữa vào tri thức.

Chúng ta đã thấy là cả vốn hữu hình và vốn con người đều có xu hướng chảy tới các
nền kinh tế giàu có. Nếu như trình độ tri thức khác nhau giữa các quốc gia giải thích

cho sự khác biệt về thu nhập thì hiển nhiên là vốn hữu hình và vốn con người sẽ phải
chảy tới các nền kinh tế tri thức cao, nơi có tỷ lệ lợi nhuận trên vốn hữu hình và vốn

con người cao hơn.
Hiện tượng hiệu suất tăng dần có lẽ đã diễn ra trong ngành may mặc của Bangladesh.

Các công nhân Desh quan sát hoạt động của Daewoo, và cùng Noorul Quader, họ tạo
ra những tri thức hữu ích cho quá trình sản xuất, xuất khẩu áo sơ-mi, sử dụng các hệ

thống hàng lưu kho có bảo đảm đặc biệt, hay sử dụng thư tín dụng giáp lưng tại
Bangladesh. Khi rời khỏi Desh và tạo lập các doanh nghiệp may mặc riêng của mình,

những người này cũng mang theo tri thức. Cho tới năm 1985, đã có hơn 700 công ty
may mặc ở Bangladesh. Như vậy, tri thức đã lan truyền.

Lấy một ví dụ, vào tháng 1 năm 1985, công ty may mặc Mohammadi Apparels bắt

đầu hoạt động với 134 máy may của Nhật Bản. Mohammadi phải mua máy móc cho
riêng mình và những hãng khác không thể sử dụng những chiếc máy này vào thời gian
đó. Nhưng công ty này cùng 700 công ty may mặc khác lại có thể sử dụng những ý

tưởng chung, khởi phát từ Desh. Giám đốc sản xuất hay giám đốc marketing của

146