Page 148 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

thức đã tạo ra sự khác biệt giữa lợi nhuận xã hội và lợi nhuận cá nhân. Nó là nguyên
nhân gây ra hiện tượng tăng dần về lợi nhuận xã hội, chứ không phải lợi nhuận cá

nhân. Xã hội được hưởng lợi từ những đầu tư của xã hội đó vào tri thức nhưng một cá
nhân không được hưởng toàn bộ lợi ích từ những tri thức do cá nhân đó tạo ra. Điều

đó có nghĩa là các khuyến khích tạo ra tri thức của thị trường không đủ mạnh ngay cả

trong trường hợp tri thức đó mang lại lợi ích xã hội. Thị trường tự do sẽ không mang
lại kết quả tốt nhất có thể, do có sự khác biệt giữa lợi nhuận cá nhân và lợi nhuận xã
hội từ sự đầu tư vào tri thức.

Các vòng tròn

Nguyên tắc lan truyền của tri thức tạo ra khả năng sẽ có những vòng tròn tích cực và
vòng tròn tiêu cực. Thử hình dung một nền kinh tế trong đó một số ít cá nhân tiến

hành đầu tư nhiều và tạo ra tri thức. Những tri thức này lan truyền tới những người
khác và giúp họ thu được lợi nhuận cao cho các khoản đầu tư vào tri thức. Nhận thấy

lợi nhuận cao, những người khác lại tiến hành đầu tư. Tri thức sẽ ngày càng nhiều hơn
và sẽ tiếp tục lan truyền tới những người khác. Những người này lại đầu tư vào tri

thức, bổ sung và lan truyền tri thức tới những người khác nữa, và cứ thế tiếp tục.
Dòng đầu tư ban đầu đã tạo ra một vòng tròn gia tăng đầu tư và tăng trưởng tốt đẹp.

Trường hợp hãng Desh có lẽ là phù hợp với nhận định này, ít nhất cũng cho mục đích
minh họa. Noorul Quader đã thúc đẩy vòng tròn hoạt động. Những người khác đầu tư

để cùng tạo ra thêm tri thức, tăng hiệu suất cho những khoản đầu tư bổ sung vào tri
thức.

Nhưng không phải lúc nào vòng tròn tích cực cũng diễn ra và một số nước bị kìm hãm
trong các vòng tròn tiêu cực. Để tiếp tục, chúng ta cần thêm một yếu tố, đó là tỷ lệ lợi

nhuận tối thiểu mà các nhà đầu tư cần cho khoản đầu tư của mình. Việc tồn tại một tỷ
lệ lợi nhuận tối thiểu, hay còn được gọi là tỷ lệ chiết khấu, là hoàn toàn hợp lý.

Nếu như có một tỷ lệ chiết khấu như vậy, các nhà đầu tư Bangladesh sẽ cần một tỷ lệ
lợi nhuận tối thiểu để giảm đi một phần trong tiêu dùng hiện tại và đầu tư vào một nhà

máy may mặc của Bangladesh. Vậy điều gì sẽ xảy ra cho một nước khởi đầu có lượng

máy móc và tri thức đều thấp?
Tỷ lệ lợi nhuận đối với tri thức mới phụ thuộc vào mức độ tri thức đã có từ trước; mức
độ tri thức đã có lại phụ thuộc vào các hình thức khuyến khích đầu tư vào tri thức.

Nếu tri thức có sẵn ban đầu ít, tỷ lệ lợi nhuận sẽ thấp. Nếu tỷ lệ lợi nhuận này thấp

148