Page 91 - Trần Huy Liệu Cõi Đời
P. 91
- 11 -: SỔ LỒNG
Mười một năm nay trở lại nhà
Nhà thì đã cháy, vợ thì xa
Bà con thân thích nghèo xơ xác
Vườn cũ còn cây núc nắc già
Đó là tình cảnh Trần Huy Liệu khi trở lại cái ngôi làng Vân Cát ở tỉnh Nam Định. Lúc ra
đi, anh là ông đồ non thất chí, trở về tiếng tăm đã lừng lẫy nhưng lại là phần tử nguy hiểm.
Thực dân không muốn anh ở lại xứ thuộc địa Nam Kỳ với những quy chế quản lý phóng
khoáng, tìm cách tống ra Bắc. Mà phải về làng, cái nơi tù hãm, dị đoan, quanh năm rã họng
mà vẫn mỏi mồm xin lộc Bà Chúa Liễu.
Rời Côn Đảo cuối năm 1934, Liệu ở trong nhóm sáu người ly khai với chủ nghĩa Tam
Dân của Tôn Trung Sơn nhưng vẫn là đảng viên của Quốc dân đảng. Mỗi người sẽ có những
số phận khác nhau. Nguyễn Văn Viền theo Nhật. Hoàng Thúc Dị, năm 1946 vẫn là Việt Quốc,
sẽ đối đầu với Liệu. Lê Văn Phúc tham gia Mặt trận Bình dân. Còn Liệu, Tưởng Dân Bảo,
Nguyễn Phương Thảo (Nguyễn Bình) sẽ nhập hẳn vào cộng sản.
Về Vân Cát tù t úng. Những hàng xóm quanh năm nói mãi một chuyện. Những ông anh
chưa ra khỏi tỉnh bao giờ, chỉ hơn mình dăm tuổi mà chuyện đời đã gói kín lại, y như cái nhà
đóng cửa vứt chìa khóa đi để cho rêu phong. Những bà chị bạc đầu mỗi khi nhìn cây cột nhà
dán giấy ghi ba chục cái giỗ trong năm. Người sang chơi đông, quanh quẩn hỏi từng nấy
chuyện, báu lắm nhưng cứ thế mãi cũng chán. Và đói nữa. Liệu đâu còn lúc cầm cái cuốc ra
đồng. Nói rằng lúc ở tù ngoài đảo ăn uống còn hơn về nhà thì không ai tin được.
Có người Hà Nội về tìm. Báo Đời mới vừa ra, đang rất cần một cây bút có danh. Liệu có
tâm trạng như Khổng Minh được cầu hiền, chả phải vời đến lần thứ ba. Lên đương chức
bẩm báo, thì tri huyện, lý trưởng ậm ừ, bảo đến chỗ mới thì nhớ trình diện. Nghĩa là chức
dịch địa phương chả sướng gì phải quản anh.
