Page 207 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

Nam. Sang đến thế kỷ XXI, hình ảnh giáo sư Lê Văn Lan ngoại bảy mươi đầu xanh đen “bồng

bềnh lãng tử” còn rất quen thuộc với người xem truyền hình.
Là người đứng đầu Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Liệu rất muốn xây dựng một mạng

lưới nghiên cứu, sưu tầm, chỉnh lý ở địa phương. Đi đến đâu, làm việc với cấp tỉnh xong, ông

cũng cố gắng để thời giờ gặp gỡ những người có xu hướng đó. Nhiều khi chỉ là mươi lăm
phút giữa hai cuộc họp, Có lúc xin phép người lãnh đạo kéo họ vào bàn ăn. Địa phương yêu

cầu nói chuyện là ông nhận lời, cả những lúc rất mệt. Trước mặt là những thầy cô giáo, nhân

viên tuyên huấn, cán bộ văn hóa, ông phải gieo vào họ tình yêu lịch sử, lòng tự hào dân tộc
Những “hạt” sẽ rơi xuống, có cái “điếc”, nhưng thế nào cũng có cái nảy mầm, cho hoa trái

sau này. Muốn “mùa màng” đảm bảo, phải có một tổ chức tập hợp họ. Những Hội Khoa học
Lịch sử địa phương ra đời, Liệu chả thấy tiếc công sức để lập những “ngôi đền nhỏ” như thế

ở tỉnh.

Nhưng chả được toàn ý. Ông lại phải ngồi rất nhiều “ghế”. Làm Thường trực Quốc hội,
Phó ban nghiên cứu lịch sử Đảng, bên Mặt trận Tổ quốc… , đi giảng, nói chuyện liên miên.

Được cái Liệu ngủ tốt, và biết phân phối thời giờ. Giữa hai cuộc họp, ông hí hoáy vài nhận
xét vào sổ tay, trao đổi với tác giả có cách nhìn khác - những người làm ông thấy mình mới

ra, như được trẻ lại. Đọc sách khi trên đang quán triệt cũng là một “thói hư” của Liệu, nhưng

quả tình chả phải bao giờ ông cũng háo hức với những điều đáng phải nghe. Ông đã có quá
nhiều cái nhìn riêng rồi mà… Những lời, những chữ cứ bay lượn trong thinh không hội

trường, đáp xuống đâu đó quanh con người biết mình đã qua tuổi tráng niên, chạm vào vai,

sượt qua mái tóc đốm bạc, rồi lả tả rơi xuống nền nhà…
Là Chủ tịch hội Việt - Trung hữu nghị, Liệu lại có cái nhìn khá xét nét về quan hệ đôi

bên. Lần đi Trung Quốc, dự tiệc, Ngoại trưởng bên ấy là Trần Nghị ngồi cạnh ông hỏi nhỏ:

“Các đồng chí Việt Nam có sợ chúng tôi không?”. Câu trả lời ra rất nhanh: “Các đồng chí cứ
nhìn lại lịch sử”. Thân thiết với nhiều cán bộ “xét lại” trong Đảng, Liệu có bao nhiêu “thế”

phải giữ gìn, nhất là từ khi Vũ Đình Huỳnh, Bùi Công Trừng “đi vắng”. Ông thấy chả được tự

do khi nói, nhất là khi viết , đôi khi như có người giám sát. Mà ông có nhu cầu mơ mộng, ra
lời những điều mình nghĩ. Thế thì chỉ có thơ, dù thơ chả phải cứu cánh lúc này.

Liệu làm thơ trở lại. Không hồn nhiên, thơ thới như xưa, bao điều không thể nói ra,

nhưng những gì đã nói đều có thật trong tâm hồn ông. Làm sao ông có thể làm khác. Ông chỉ
có thể “hộc ra thơ” kia mà. Thật ra thì nó đến cũng tự nhiên, chả phải thần hứng gì, vì trước