Page 161 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

cửa, tập dượt hết sức chu đáo sao cho cuộc ra mắt của con gái mình gây được
thiện cảm với người trong đoàn đại biểu họ nhà trai. Việc này bà mối phải ý tứ thăm
dò, phải biết cá tính, sỏ trường của từng người để giúp nhà gái có cách cư xử tốt
nhất. Ngược lại, bà mối cũng giúp nhà trai khắc phục những nhược điểm để không
vì thế mà nhà gái từ chối.

Nếu nhà gái bằng lòng nhận lễ, thì chặng đầu tiên của cuộc hôn nhân coi như
xong. Tuy nhiên, về lý thì lễ này chưa có tác dụng ràng buộc hai bên (hứa hôn).
Thực ra, đây chỉ là cuộc thăm viếng bình thường, chưa có chuyện hôn nhân gả bán
gì được bàn tính trong lễ này. Nếu một trong hai bên không bằng lòng tiếp tục, thì
chỉ cần nói qua bà mối. Vì rằng: “Cđi trầu chạm ngõ là cdi trầu bỏ đi".

Về phưđng diện văn hóa, các nhà nghiên cứu cho rằng lễ chạm ngõ với lễ vật
chính là trầu cau, là một lễ khởi đầu trong hệ thống hôn lễ ở Việt Nam, mang đậm
nét bản sắc văn hóa của dân tộc.

2. LỄ VẤN DANH

Vấn danh là hỏi họ tên, là hai bên trao đổi danh thiếp. Lễ này cũng đdn giản,
chưa phải là bước quyết định của hôn nhân.

Nhà trai thông qua người mối, cử một đoàn vài ba người với lễ vật gồm chè,
rượu, trầu, cau. Chủ yếu của lễ này là nhà trai biết được ngày, tháng, năm sinh của
cô gái, để về xem tuổi.

Khi nhà trai đến thì nhà gái đưa ra một tờ giấy đã ghi rõ họ, tên, ngày tháng
năm sinh của cô gái; dôi khí cả giờ sinh nếu bên nhà trai có yêu cẩu. Như trong
truyện Kiều, khi Thúc Sinh gặp Thúy Kiều, có ý định chuộc nàng ra khỏi thanh lâu.
Nhưng việc đầu tiên Thúc Sinh làm không phải là thương lượng với Tú Bà, mà là
cần biết tên, tuổi nàng. Vì vậy, Nguyễn Du viết: “Hãy đưa danh thiếp trước cầm làm
ghi”.

Có những trường hỢp, chủ nhân nhà trai là người cẩn thận, có chữ nghĩa còn
gửi thư (qua đoàn nhà trai) sang bên nhà gái, bày tỏ lễ nghĩa và lòng thành tâm của
mình (xin ghi lại để chúng ta cùng biết phong cách của một thời).

Thư rằng:

Ngày... tháng... năm... (âm lịch).

Kính khải... (tên) tôn ông, tôn bà nhã giám:

Nay nhờ ông bà quá rủ lòng yêu, gả lệnh ái cho lệnh nam tôi tên là... Hôm nay
tốt ngày kính dâng lễ Tổ, nhân lễ vấn danh, dám hỏi lệnh ái tên là gì và sinh ngày,
tháng, năm nào (theo âm lịch), đổng thời quý tính danh, dòng tộc (tên, họ) của lệnh

163