Page 165 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

cùng ỏ lại dùng bữa cơm thân mật. Trong trường hợp nhà trai ở xa, nhà gái cũng sẽ
mời nhà trai ỏ lại dùng cơm luôn. Tuy nhiên việc này phải được thống nhất từ trước
để nhà gái có kế hoạch đặt cỗ và chuẩn bị tiếp đón chu đáo.

Thông thường, lễ ăn hỏi diễn ra trong khoảng từ 30 phút đến 1 tiếng đồng hổ.
Tuy nghi lễ không quá phức tạp nhưng đây được coi như lễ đính ước truyền thống
không thể thiếu trong đám cưới Việt Nam, nên dù cô dâu chú rể hiện đại vẫn cần
phải tuân thủ cũng như thực hiện đúng trình tự lễ ăn hỏi để đám cưới được diễn ra
suôn sẻ.

Quan hệ hai bên sau lễ ăn hỏi

Sau lễ ăn hỏi, chàng rể được thừa nhận như con cái trong nhà. Phải thường
xuyên thăm hỏi gia đình bên vợ, săn sóc khi có người nhà ốm đau, giúp việc khi
nhà có công việc, coi như đây là việc nhà mình. Các nhà nho xưa gọi chàng rể lúc
này là “bán tử chi tình” (tình cảm như nửa con trai).

Ngày xưa, từ sau lễ ăn hỏi đến lễ cưới kéo dài hằng năm, thậm chí vài ba năm.
Đám nào cưới gấp sau khi ăn hỏi người ta cho là khiếm nhã, hoặc thường bị dân
làng dị nghị và nghi là phía con gái có chuyện không bình thường.

Trong thời gian từ lễ ăn hỏi đến lễ cưới, người con rể phải theo đủ các lễ sêu
Tết trong năm. Tức là mùa nào thức ấy, đủ các tháng trong năm, người rể chưa
cưói ấy phải có quà lễ biếu cha mẹ vợ một cách chu đáo, chân thành, cẩn thận, ở
vùng đồng bằng Bắc bộ thời ấy thường: tháng 3 sêu vải (theo âm lịch); tháng 5: đậu
xanh, ngỗng; tháng 7: na, nhãn lổng: tháng 9: cốm, hồng, gạo mới, chim ngói;
tháng chạp: cam, mứt; Tết Nguyên đán thì phong phủ hơn, sang hơn.

Cũng có nơi, có nhà hiếm con, bắt chàng trai sau lễ ăn hỏi phải đến ổ rể từ một
đến ba năm, rồi mới được cưới. Thời gian ỏ rể cũng là thời kỳ thử thách: từ lao động
đến cung cách làm ăn, thái độ đối nhân xử thế... Đây cũng là thời kỳ chàng rể sẵn
sàng làm việc không tiếc sức, lại phải khiêm tốn, vui vẻ không chỉ để lọt “mắt xanh”
của nàng, mà chính là làm vừa lòng bố mẹ vợ, thậm chí phải bỏ qua nhiều chuyện
dù có thấy “chướng ta gai mắf. Vì thế người ta nói; “ỏ rể như chó nằm gầm chạn” là vậy.
Tục ỏ rể phổ biến và chắc gây phiền hà trong mối quan hệ xã hội, trỏ thành hủ
tục (thời gian kéo dài, chàng rể bị lợi dụng quá lâu), nên Lê Thánh Tôn (thế kỷ XV)
phải ra điều ngăn cấm: "Khi đã có lễ xin cưới rồi, thì cấm không được để đến 3 - 4

năm mới cho rước dâu. Sau khi nhận lễ hỏi phải chọn ngày cưới”.

4. LÊ NẠP CHÍNH

Lễ này cũng gọi là lễ nạp tệ.

167