Page 149 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

về cội nguồn, nơi bắt đầu của mỗi con người như mỗi năm bắt đầu từ mùa xuân
vậy. Ngày Thanh minh còn gọi là ngày tảo mộ.

Tiết Thanh minh để truy tư công đức, để nhớ để thương, để bùi ngùi xúc động,
để trả ân những người đã khuất. Vì thế, tiết Thanh minh người ta đi tảo mộ. Việc
chăm sóc phẩn mộ, cũng như cúng lễ trong tiết Thanh minh đã chứng minh đạo
nghĩa của con người phương Đông.

Từ xưa dân ta đã có câu:

“Sống về mồ mả,

Không ai sống về cả bát cơm”.

Tiết Thanh minh đối với người Việt Nam gần như đã trỏ thành truyền thống.

Nhân ngày Thanh minh, cũng như nhiều dân tộc Á Đông khác. Dân ta có tục đi
viếng mộ gia tiên và làm lễ cúng gia tiên sau cuộc tảo mộ.

Lễ tảo mộ

Tảo mộ chính là sửa sang ngôi mộ cho được sạch sẽ. Nhân ngày lễ Thanh
minh người ta mang theo cuốc xẻng để đắp lại nấm mồ cho to, rẫy hết cỏ dại và
những cây hoang mọc trèo lên mộ có thể phạm tới hài cốt của người thân đã khuất.
Sau đó cắm mấy nén hương, đốt vàng mã hoặc đặt thêm bó hoa dâng cho vong
hồn người quá vãng. Bên cạnh những ngôi mộ được trông nom, săn sóc, còn có
những ngôi mộ vô chủ, không người thăm viếng. Những người có lòng nhân đức
không khỏi mủi lòng thường cắm một nén hương, đốt nắm vàng mã cho những ngôi
mộ này. Tại các nơi tha ma mộ địa còn có lập một cái am để thờ chung những mồ
mả vô chủ gọi là Am chúng sinh và mỗi cửa am có một bà đồng sớm tối đèn hương
thờ phụng.Trong ngày tảo mộ, bãi tha ma vốn vắng lặng bỗng trỏ nên sầm uất. Mọi
người đi tảo mộ đều vui vẻ và ăn vận rất chỉnh tề. Các ông già bà cả thì lo khấn vái
nơi phần mộ. Thanh niên nam nữ cũng nhân dịp này mà phô sắc phô tài. Cả trẻ em
cũng theo cha mẹ đi tảo mộ, trước là để biết dần những ngôi mộ của gia tiên, sau là
bố mẹ muốn tập cho chúng sự kính trọng tổ tiên qua tục viếng mộ. Những người
quanh năm đi làm ăn xa cũng thường trỏ về vào dịp này để tảo mộ gia tiên và xum
họp với đại gia đình. Thường người ta đi tảo mộ từ sáng sớm cho đến gần trưa.

Tục lệ tảo mộ

Thường người ta đi tảo mộ vào tiết Thanh minh trời quang mây tĩnh, và sau đó
kính mời hương hồn tổ tiên vể hưỏng cỗ con cháu cúng trong dịp này. Nhưng cũng
có nhiều nơi người ta tảo mộ vào dịp trước và sau ngày Tết. Nhiều làng thuộc tỉnh
Hà Đông ỏ vào vùng đất thấp, tới vụ nước, ruộng nương và cả bãi tha ma đểu ngập
nước, thì người ta đi tảo mộ vào đầu tháng chín, sau khi nước đã rút. Dù đi tảo mộ
vào ngày nào thì việc thăm nom mồ mả tổ tiên cũng là việc hay. Nghĩ đến gia tiên

151