Page 151 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt
P. 151
19. TẬP TỤC THỜ CÚNG TRONG TẾT ĐOAN NGỌ
Cũng giống như đầu năm mới, đầu mùa hè theo quan niệm của người phương
Đông là thời kỳ giao thời, chuyển tiếp của sinh khí, thời gian luân đổi âm - dương.
Vì vậy, lễ tiết mùa hè thể hiện ý nguyện cân bằng thiên nhiên, xua đi những gì
bệnh tật, chết chóc, hướng tới một mùa gặt hái bội thu. Ngày lễ tiết đầu tiên và
quan trọng nhất của mùa hè là ngày Tết Đoan ngọ.
Tiết Đoan ngọ còn gọi là tiết Đoan dương. Đó là thời khắc giữa trưa (giờ Ngọ).
Dương là mặt trời, là khí dương. Đoan dương nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang
thịnh.
Theo quan niệm của người xưa, sâu bọ thường ẩn sống trong bộ máy tiêu hóa
của con người và nó chỉ lộ diện vào ngày 5/5 âm lịch, nên phải làm lễ giết sâu bọ
vào ngày này.
Tết Đoan ngọ, với những nghi thức tập tục độc đáo, những lễ vật dâng cúng
Gia thần, Gia tiên trong ngày lễ này gắn với mảnh đất, con người nhiệt đới phương
Nam: Một quả dưa hấu, quả mít, khế, mận, đào... đầu mùa, cùng các món ăn
truyền thống như: rượu nếp, bánh đa, cháo chè kê... là những thứ do người nông
dân làm ra, vừa tinh khiết, vừa đậm đà, vừa gắn bó tình người với thiên nhiên, đã
làm tăng thêm ý nghĩa nhân văn cho ngày Tết.
20. NHỮNG TỤC LỆ THỜ CÚNG VÀO DỊP TẾT ĐOAN NGỌ
Trước ngày Tết, người ta mua rất nhiều trái cây để cúng và ăn. Hầu hết mọi gia
đình cũng mua hoặc làm rượu nếp, bánh tro.
Tết Đoan ngọ là dịp người ta thường ăn Tết ỏ nhà với gia đình. Buổi sáng sớm
ngày Tết Đoan ngọ người ta ăn bánh tro, trái cây, và rượu nếp để giết sâu bọ, bệnh
tật trong người. Thường lệ người ta ăn rượu nếp tức thì sau khi họ ngủ dậy.
Người ta cúng lễ cho một tiết mới, mừng sự trong sáng và quang đãng. Vì ngày
này, theo quan niệm dân gian, khí dương mạnh nhất trong năm, người ta cúng lễ để
cầu an. Cũng theo quan niệm đó, các loại cây lá hái trong thời gian này có tác dụng
chữa bệnh tốt nhất nên các thầy thuốc Đông Y thường lên núi hái thuốc.
Theo học thuyết âm dương Ngũ hành, Ngọ được xếp vào quẻ Ly, thuộc hành
Hỏa. Trong một ngày, dương khí cao nhất là giờ Ngọ. Trong một tháng, dương khí
cao nhất vào những ngày Ngọ, nhất là ngày Ngọ thượng tuẩn đầu tháng. Trong
năm, dương khí cao nhất vào tháng Ngọ. Như vậy, dương khí đạt cực điểm vào giờ
Ngọ của ngày Ngọ đầu tiên trong tháng Ngọ.
153
