Page 152 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

Nhưng tại sao người ta lại chọn ngày 5/5 mà không chọn ngày Ngọ đầu tiên
của tháng 5 làm Tết giết sâu bọ?

- Thứ nhất là để mọi người dễ nhớ.

- Thứ hai là để tưởng nhớ Khuất Nguyên.

- Thứ ba, theo lịch cổ thì ngày này xuân vận đã hết, hạ vận chuyển sang. Sự
chuyển tiết giữa hai mùa dễ gây bệnh thời khí ỏ con người. Sâu bọ, côn trùng cũng
được dịp phát triển, gây bệnh cho người, vật nuôi và cây cối. Bởi vậy vào tiết này,
người ta làm lễ dâng hưọng cầu cho sâu bọ có hại bị tuyệt diệt, người tai qua nạn
khỏi, được mùa.

- Thứ tư, 5/5 là ngày cực dưdng hoặc gần với cực dưdng, con người cũng như
mọi vật cần dự trữ năng lượng để chống lại dưđng khí quá cao của trời đất. Họ cần
ăn một số hoa quả hay thực phẩm giàu năng lượng như trứng luộc, cái rượu, cháo
chè kê, bánh đa, uống rượu xương bồ... để khai mỏ cửu khiếu (9 cái lỗ tự nhiên trên
cơ thể), thông dương khí hòa cùng trời đất. Nhiều người còn ăn những hoa quả có vị
chua như mận với hàm ý giảm sự mãnh liệt của Can, hạn chế những tác động xấu
tới tạng Tâm và hệ thống mạch máu.

Nhiều người cho rằng vào Tết Đoan ngọ, cây cối sẽ tích trữ nhiều dược chất để
chống lại dương khí khắc nghiệt. Do đó nhiều lương y tổ chức hái thuốc vào trưa 5/5
để mong có hiệu quả cao nhất. Tục hái thuốc mùng 5 bắt đầu từ giờ Ngọ, bởi theo
quan niệm dân gian đó là giờ có dương khí tốt nhất trong cả năm, lá cây cỏ thu hái
được trong giờ đó có tác dụng chữa bệnh tốt, nhất là các chứng ngoại cảm, các
chứng âm hư.

Nhiều địa phương miền Trung còn có quan niệm rằng, đúng vào giờ Ngọ ngày
này, hái bất kỳ thứ hoa, lá nào cũng đều là dược thảo, có thể uống để tiêu trừ bệnh
tật.

Người ta hái bất kỳ loại lá gì có sẵn trong vườn, trong vùng, miễn sao đủ trăm
loại, nhiều ít không kể, nhất là lá ích mẫu, lá cối xay, lá với, ngải cứu, sả, tử tô, kinh
giới, lá tre, lá bưởi, cam, chanh, quýt, mít, muỗm, hành, tỏi, gừng, chè, ổi, trầu
không, sài đất, sống đời, bồ công anh, sen, vông, lạc tiên, nhọ nồi... Cây và lá đủ
loại hái về, băm nhỏ trải dài dọc lối đi, mùi nồng thơm thoang thoảng.

Lá mùng năm sau khi phơi vài nắng cho khô, sẽ cho vào giỏ hay bao, cất lên
giàn bếp, lúc hữu sự mới lấy ra dùng. Đó có thể xem là một tủ thuốc gia đình, một
vị lương y đắc dụng trong những cơn đau bụng, ngộ độc thức ăn, đi tả, nửa khuya
gà gáy cấp kỳ... Chỉ cần một nắm nhỏ, cho vào om đất, sắc đặc queo, mùi thuốc
bay sực nức, uống vào, bệnh sẽ thuyên giảm ngay.

Nhiều nhà ưa chuông loại lá này đến mức độ gần đến ngày Tết Đoan ngọ đã
háo hức chờ đến ngày này rồi khi vừa bước vào giờ Ngọ là để nguyên mâm cơm

154