Page 133 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

tháng khác không lúc nào được nghỉ, Ngọc Hoàng thương tình ra lệnh cho nghỉ ba
ngày trong một năm. Ba ngày đó là ba ngày Tết Nguyên đán.

Bởi vậy đời sau trong dịp Tết Nguyên dán, người ta có tục lệ kiêng không quét
nhà để cho chổi được nghỉ.

3. CÚNG ÔNG TÁO NGÀY 23 THÁNG CHẠP

Người Việt quan niệm ba vị Thần Táo định đoạt phúc đức cho gia đình, phúc
đức này do việc làm đúng đạo lý của gia chủ và những người trong nhà. Bàn thờ
thường đặt gần bếp, cho nên còn được gọi là Vua Bếp. Hằng năm, đúng vào ngày
23 tháng Chạp là ngày Táo Quân sẽ lên thiên đình để báo cáo mọi việc lớn nhỏ

trong nhà của gia chủ với Thượng Đế (hay ông Trời), nên có nơi gọi ngày này là Tết
ông Công.
Vị Táo Quân quanh năm chỉ ỏ trong bếp, biết hết mọi chuyện trong nhà, cho
nên để Vua Bếp "phù trợ" cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới,
người ta thường làm lễ tiễn đưa ông Táo về chầu Trời rất trọng thể. Lễ vật cúng Táo
Quân gồm có: mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: hai mũ đàn ông và một mũ đàn
bà. Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh
chuồn. Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và
những giây kim tuyến màu sắc sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng
tượng trưng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuổn) lại kèm theo một chiếc áo và
một đôi hia bằng giấy.

Những đồ vàng mã này (mũ, áo, hia và một số vàng thoi bằng giấy) sẽ được
dốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp cùng với bài vị cũ. Sau dó
người ta lập bài vị mới cho Táo Công.

Theo tục xưa, riêng đối với những nhà có trẻ con, người ta còn cúng Táo Quân
một con gà luộc nữa. Gà luộc này phải thuộc loại gà cổ mới tập gáy (tức gà mới
lớn) để ngụ ý nhờ Táo Quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này
lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cổ vậy.

Ngoài ra, để ông Táo có phương tiện về chẩu trời, ỏ miền Bắc người ta còn
cúng một con cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa rổng' nghĩa là
cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo vể trời. Con cá chép này sẽ "phóng sinh" (thả
ra ao hồ hay ra sông sau khi cúng).

ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ.
Còn ở miền Nam thì đơn giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ.

Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm lễ
mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...) hay lễ chay (với trầu
135