Page 128 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt
P. 128
I. TẬP TỤC THỜ CÚNG NGÀY TẾT
1. NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA CỦA NGÀY TẾT NGUYÊN ĐÁN
Lễ tiết là một bộ phận văn hóa truyền thống Việt Nam. Đó là việc tổ chức
những nghi lễ theo một khuôn mẫu nhất định, vào những thời điểm của tự nhiên
theo chu kỳ bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông.
Lễ tiết có ý nghĩa cơ bản là thể hiện ý tưởng về sự Trường tồn cuộc sống, khao
khát của con người với sự hài hòa Thiên - Địa - Nhân. Ý tưởng vũ trụ, thiên nhiên
và con người là một khối thống nhất trong vòng quay của vũ trụ.
Lễ tiết là cái mốc phân đoạn chuỗi thời gian vĩnh hằng trong đời sống con
người.
Lễ tiết gắn liền với khái niệm thời tiết, thời vụ, phản ánh ý niệm của dân tộc về
phân đoạn thời gian trong năm.
Vì vậy, lễ tiết đã trở thành ý thức hệ dân tộc, thể hiện bản sắc văn hóa Việt
Nam.
Nguồn gốc Tết Nguyên đán, hay nói ngắn hơn là Tết có từ đời Ngũ Đế, Tam
Vương.
Đời Tam Vương, nhà Hạ, chuộng mẫu đen, nên chọn tháng đầu năm, tức tháng
giêng, nhằm tháng Dần,
Nhà Thương, thích màu trắng, lấy tháng Sửu (con trâu), tháng chạp làm tháng
đầu năm.
Qua nhà Chu (1050 - 256 trước Công nguyên), ưa sắc đỏ, chọn tháng Tý (con
chuột), tháng mười một làm tháng Tết.
Các vua chúa nói trên, theo ngày giờ, lúc mới tạo thiên lập địa: nghĩa là giờ Tý
thì có trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần sinh loài người mà đặt ra ngày Tết khác nhau.
Đến đời Đông Chu, Không Phu Tử ra đời, đổi ngày Tết vào một tháng nhất
định: tháng Dần.
Mãi đến đời Tần (thế kỷ III trước Công nguyên), Tần Thủy Hoàng lại đổi qua
tháng Hợi (con lợn), tức tháng Mười.
Cho đến khi nhà Hán trị vì, Hán Vũ Đế (140 trước Công nguyên) lại đặt ngày
Tết vào tháng Dần (tức tháng giêng) như đời nhà Hạ, và từ đó về sau, trải qua bao
nhiêu thời đại, không còn nhà vua nào thay đổi về tháng Tết nữa.
130
