Page 132 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

tháng chạp là ngày ông Táo lên chầu trời. Điều đáng lưu ý là chĩ được quét dọn đến
ngày 30 Tết còn 3 ngày đầu năm thì không ai quét nhà, đổ rác cả.

- Vì sao không quét dọn trong 3 ngày đầu năm?

Theo quan niệm dân gian, việc quét nhà trong ngày Tết sẽ quét đi theo cả lộc
xuân như xác pháo đốt trong đêm giao thừa thường là màu đỏ biểu hiện của may
mắn, gia đình quét đi sẽ bị xui xẻo. Tục này có nguồn gốc như sau:

Theo một điển tích của Trung Quốc ghi trong “Sưu thần ký”: Có người lái buôn tên
là Âu Minh, đi qua hồ Thanh Thảo được thùy thần cho một cô gái hầu tên là Như
Nguyệt, đem về nhà được vài năm thì Âu Minh ăn nên làm ra nhà rất giàu.

Một hôm, nhân ngày mùng một Tết, không biết vì lý do gì Âu Minh đánh Như
Nguyệt, nó sợ quá chui vào đống rác ở góc nhà. Vợ Âu Minh không đề ý nên vô tình
quét nhà hót luôn cả đống rác có Như Nguyệt bên trong đổ đi. Từ đó nhà Âu Minh lại
nghèo đi. Người ta bảo Như Nguyệt chính là thần tài và lập bàn thờ để thờ. (Có lẽ vì vậy
mà bàn thờ Thần Tài thường để ở góc nhà).

Từ đó có tục kiêng hót rác trong ba ngày đầu năm sợ hót mất thần tài ẩn trong đó
đỗ đi, sự làm ăn sẽ không phát đạt.

ở Việt Nam lại có chuyện “Sự tích cái chổi” để giải thích tập tục này. Nội dung
chủ yếu có thể tóm tắt như sau:

Ngày xưa ở trên trời có một người đàn bà nấu ăn rất khéo tay nên Ngọc Hoàng
giao cho bà chuyên trông nom công việc nấu ăn ỏ thiên trù. Nhưng bà lại có tật hay
ăn vụng và tham lam. Bà ta yêu một lão chăn ngựa cho thiên đình. Đã nhiều phen
bà lấy cắp rượu thịt trong thiên trù giấu đưa ra cho lão và cũng nhiểu phen bà dắt
lão lẻn vào kho rượu, mặc sức cho lão bí tỉ. Lệ nhà trời những người hầu hạ đều có
thức ăn riêng, nhất thiết không được đụng chạm đến ngự thiện, dù là Ngọc Hoàng
ăn thừa cũng vậy.
Một hôm, Ngọc Hoàng mỏ tiệc đãi quẩn thần. Giữa lúc cỗ đang bày lên mâm
thì từ đàng xa, bà đã nghe tiếng lão chăn ngựa hát. Bà biết lão tìm mình. Bà lật đật
ra đón và đưa giấu lão vào phía góc chạn, Trong bóng tối, trên giá mâm đặt ỏ gần
đó có biết bao là mỹ vị mùi hương thơm phức. Đang đói sẵn, lão giỏ lổng bàn sờ
soạng bốc lấy bốc để... Khi những người lính hầu vô tình bưng mâm ngự thiện ra thì
bát nào bát ấy đều như đã có người nếm trước. Ngọc Hoàng thượng đế vừa trông
thấy không ngăn được cơn thịnh nộ.

Tiếng quát tháo của Ngọc Hoàng dữ dội làm cho mọi người sợ hãi. Người đàn
bà nấu bếp cúi đầu nhận tội và bị đày xuống trần, bắt phải làm chổi để phải làm
việc luôn tay không nghỉ và tìm thức ăn trong những rác rưởi dơ bẩn của trần gian.

Lâu về sau, thấy phạm nhân bày tỏ nông nổi là phải làm khổ sai ngày này qua

134