Page 69 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam
P. 69

Những nhà bác học nối liếng trong lịch sử Việt Nam 71

    CÓ  lẽ  lối  ứiỉ  nặng  khuôn  mẫn  cúa  Tứ  thư,  Ngũ  kinh
    không hỢp với ông. Điều đó cắt ngliĩa vì sao ông dồn tâm
    trí vào toán học và thiên văn bằng con đường tự tìm tòi,
    nghiên  cứu.  ống kể:  “Đối  với  toán  pháp,  tôi  thích  quá
    thành ngliiện, mắt thấy sự vật và sách vở ^  có mang con
    số  thì  tìm  phương  pháp  suy  toán,  ngày  đêm  tâm  trí
    không rời ra điíỢc, chưa tìm ra thì không để xuống,  tìm
    ra  được  điều  gì  thì  ghi  chép  lại”.  (Trích  lời  tựa Ý  Trai
    toán pháp).

        Cuộc đời của ông - hoặc đưỢc sử sách chép lại, hoặc
    được lưu truyền - đều là sự ngưỡng mộ của ngiíời đời với
    một tài năng xuất chúng.  Sách Đại Nam chính biên chép
    lại  rằng;  “Năm  1815.  vua  Gia  Long bàn  về  thiên  tượng
    nói:  Nếu ngày sóc vọng có nhật thực hay nguyệt thực thì
    nên  bâi lễ triều và hạ yến  tiệc để  tỏ  lòng kính sỢ.  Nhân
    chuyện  Hữu Thận  tâu  rằng;  Tôi  đã  tính thấy rằng năm
    Đinh Sửu (1817) tháng 4 và tháng  10 dều có nhật tliực.
    Nguyễn Văn Thăng lại  nói  rằng;  Giáo  chủ  Gia-tô  ra đời
    đến nay đã  1815 năm. Vua bảo Thận tính xem như vậy
    là vào  đời  nào?  Thận  tâu  rằng vào  năm đầu  niên  hiệu
    Nguyên thuỷ đời  Hán  Nguyên đế”. Còn  dâii gian  thì vẫn
    truyền rằng vào nãm vua Gia Long chuẩn bị xây dựng lại
    Bắc  Thành  (tức  thành  Hà Nội)  đã sai ông tính  toán vật
    liệu,  nhân công và thời gian.  Chỉ sau  một đêm.  sáng ra
    ông đâ gửi  lên  nhà vua  bản  tính  toán  từng chi  tiết của
    công trình.
        Nguyễn  Hữu  Thận  bước  vào  chốn  quan  trường
    không phải  để  tìm  lợi  lộc  -  mặc  dầu  rất  nhiều  lần  ông
    giữ các chức  quan đứng đầu  một bộ -  mà cốt thực hiện
    cho được líớc vọng bình sinh của mình là tiến tới một sự
   64   65   66   67   68   69   70   71   72   73   74