Page 72 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

74 7ú sách 'Việt Nam - đất nước, con người'

những chổ khuyết lược, làm sáng tỏ những chỗ chưa
rõ” và hoàn tất bộ Ý Trai toán pháp.
Theo một số nhà nghiên cứu, bộ toán thư của
Nguyễn Hữu Thận gồm 8 quyển, trình bày về toán pháp
cửu chương như phép phương điền (E)o diện tích ruộng
đất, tức hình học phẳng), phép sai phân (chia một tổng
thềuih nliiều phần), phép khai bình phương (tức tìm căn
bậc hai), phép câu cổ (tính các chiều trong tam giác
vuông), phép phương trình (đại số học), Phép lập
phương (tìm căn bậc ba), giải 47 bài toán minh hoạ và
nghiên cứu ma phương.

Ma phương là một h'mh vuông chia đều ra từng ô,
trong đó đặt những con số sao cho tổng mỗi hàng ngang,
dọc và chéo đều bằng nhau. Nó được ứng dụng trong một
số vần đề quan trọng liên quan đến việc tínlĩ toán. Lý
tliuyết này ừước đó được nhiều nhà toán học trên tìiế giới
nghiên cứu và xác lập: nhiíng ở Việt Nam cho đến lúc bấy
giờ dù hoàn toàn lạ lẫm. Nguyễn Hữu Thận đã biíớc vào
thế giới bí ẩn của những con số và khám phá được mối
liên hệ giữa chúng, như đánh giá của Giáo sví Hoàng Xuân
Hãn: "Lần đầu ưên một nhà toán học Việt Nam là ông bàn
tới ma plutơng”. Không chỉ bàn tới mà Nguyễn Hữu Thận
còn di xa hơn một bước là lập nhĩíng ma phiíơng số ô
chẵn; trong khi các nhà toán học nổi uếng trước đó ở Á,
Âu chỉ mới lập ma phương với ô số lẻ.

Xung quaiih bộ toán thư này, hiện nay chưa thấy
rnột tài liệu nào cho biết còn đưỢc lưu giữ tại Việt Nam
hay không. Kể cả Nhà thơ Lương An, ngiíời đã giới thiệu
nó trong một bài viết, cũng chỉ cho chúng ta biết đưỢc
tại thư viện gia đình d.P.B Trương Vĩnh Ký chỉ còn bản